صنعت پتروشیمی ایران با وجود همه چالش های موجود همچنان روند توسعه خود رابا شتاب طی می کند و در صورت تامین مالی طرح های در دست توسعه در این صنعت ایران می تواند در افق ١٤٠٤ قدرت اول پتروشیمی در سطح منطقه باشد.
یکی از مهم ترین ارکان اقتصاد مقاومتی توسعه صنعت پتروشیمی است و با وجود زیر ساخت های مناسب در کشورمان این صنعت می تواند به یکی ازسودآورترین صنایع ایران بدل شود و برای رسیدن به هدف های پیش بینی شده در مسیر توسعه این صنعت ، افزون بر سرمایه گذاری های جدید و تکمیل پروژه های در دست ساخت باید از خام فروشی پرهیز و سبد کالاهای صادراتی پتروشیمی را با هدف توسعه صادرات متنوع کرد.
در چند سال اخیر محقق نشدن برخی برنامه های پیش بینی شده در صنعت پتروشیمی به دلایل مختلف از جمله تحریم های غرب، این صنعت را از نظر زنجیره ارزشی در وضعی قرار داده است که از رشد متقارنی در کشور برخوردار نباشد؛ بنابراین شتاب دهی در این بخش از بدنه صنعت نفت کشور با هدف جلوگیری از خام فروشی و تولید محصولات محصولات سودآور، امری ضروری و اجتناب ناپذیر است.
با روی کارآمدن دولت تدبیر و امید و تغییر در نگرش ها و برنامه های دولت صنعت پتروشیمی به دنبال ارزش افزوده بیشتر است و با سیاست گذاری های وزیر نفت و مدیریت جدید شرکت ملی صنایع پتروشیمی و هیئت مدیره این شرکت که کارآمد و با تجربه است، امید می رود پتروشیمی بتواند به جایگاه واقعی خود برسد.
وزیر نفت در چند ماه گذشته با تاکید بر اهمیت فراوان صنعت پتروشیمی ابراز عقیده کرده است که همه در برابر نسل های آینده مسئول هستند و راهبرد صنعت نفت در دولت یازدهم استفاده از خرد جمعی و به کارگیری افراد حرفه ای برای دستیابی به رفاه و پیشرفت جامعه است.
بیژن زنگنه با بیان این که در سال های گذشته در صنعت پتروشیمی مسیر درست و اصلی برای توسعه این صنعت طی نشده و این موضوع آسیب هایی را به کشور وارد کرده است، اظهار کرده که اکنون صنعت پتروشیمی در وضعی است که می تواند وارد جهش دوم به لحاظ ارزش تولید شود.
کارشناسان اقتصادی اعتقاد دارند که با توجه به حمایت های وزیر نفت از صنعت پتروشیمی و با توجه به فضای امیدی که در کشور و صنعت نفت به وجود آمده می توان گفت که این صنعت که توانایی لازم را برای عبور از مشکلات و چالش های موجود دارد و همکاری و تعامل میان نظام بانکی،سازندگان داخلی و فعالان بخش خصوصی می تواند چشم انداز جدیدی را پیش روی صنعت پتروشیمی ایران قرار دهد.
بدون تردید ظرفیت های بسیاری برای حضور و مشارکت بخش خصوصی در صنعت پتروشیمی وجود دارد که با همکاری و تعامل می توان سرمایه های جدیدی را جلب کرد.
در این میان، نکته ای که باید مورد توجه قرار گیرد توسعه صنایع تکمیلی پتروشیمی و تکمیل زنجیره ارزش است و یا توجه به این که در آینده نزدیک در بخش بالادستی ظرفیت های تولید افزایش مناسبی می یابد استفاده ازظرفیت های ایجاد شده می تواند سبب تحولی بزرگ در صنعت پتروشیمی کشور شود.
مدیران ارشد در وزارت نفت و شرکت ملی صنایع پتروشیمی بارها بر این نکته تاکید کرده اند که سرمایه گذاران داخلی و خارجی طرح های صنعت پتروشیمی ایران مورد حمایت وزارت نفت قرار خواهند گرفت و با توجه به این که سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی یک سرمایه گذاری مطمئن است ، در این مسیر سرمایه گذاران در پروژه ها و طرح های توسعه ای پتروشیمی از مشوق ها و حمایت های وزارت نفت بهره مند خواهند شد.
اکنون افزون بر بخش بالادستی صنعت پتروشیمی، در بخش میان دستی و نیز صنایع تکمیلی پروژه های زیادی در کشور وجود دارند که با تامین مالی و حضور فعال بخش خصوصی می توانند زمینه را برای جلوگیری از خام فروشی و دستیابی به ارزش افزوده بالا مهیا کنند.
کارشناسان انرژی اعتقاد دارند که سرمایه گذاری در صنایع پائین دستی پتروشمی به علت وجود ارزش افزوده بالا، یک سرمایه گذاری مطمئن و سودآور خواهد بود؛ اما در این مسیر باید نقاط ضعف، اصلاح شده و برنامه ریزی های جدیدی انجام شود.
در این میان باید گفت که صنایع تکمیلی پتروشیمی سبب توزیع عادلانه ثروت در کشور خواهد شد و به ویژه در دهک های پایین جامعه می تواند اشتغال آفرین باشد و درآمدزایی مناسبی نیز برای اقشار آسیب پذیر در مناطق محروم ایجاد کند.
از سوی دیگر نکته ای که باید مورد توجه قرار گیرد آن است که با توجه به آمایش سرزمین و پراکندگی صنایع بالادستی پتروشیمی در سراسر کشور زمینه مناسبی برای توسعه صنایع تکمیلی به وجود آمده و سرمایه گذاری در این بخش می تواند یک سرمایه گذاری مطمئن و سودآور باشد.
امروز صنعت پتروشیمی ایران نقش غیر قابل انکاری در اقتصاد کشور دارد و همزمان با تامین نیاز داخل در زمینه صادرات نیز عملکرد قابل قبولی را در چند سال گذشته داشته و در صورتی که بخش های میان دستی و تکمیلی نیز توسعه متوازنی داشته باشند ایران به عنوان یک قطب بزرگ پتروشیمی در سطح منطقه می تواند در عرصه بین المللی نیز حضوری پررنگ تر داشته باشد.
گفتنی است که اکنون اگر می خواهیم جهش دوم در صنعت پتروشیمی را رقم بزنیم و این صنعت را به جایگاه واقعی خود برگردانیم باید با همدلی و همکاری بیشتر برای برطرف کردن چالش ها گام برداریم و با اتحاد و همدلی مسیر توسعه صنعت پتروشمی ایران را هموار کرد تا برنامه های توسعه ای این صنعت محقق شود.
سید فواد نبوی