محورهای این همایش عبارت بودند از فرصتهای سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی ایران در قالب توسعه قطب های جدید و پارک های پتروشیمی در ایران، نقش فناوری های نوین در توسعه آتی صنعت پتروشیمی و گسترش زنجیره های تولید، صنعت پتروشیمی و تعهدات زیست محیطی، رقابت پذیری خوراک های مورد استفاده در صنعت پتروشیمی و خوراک های موجود در ایران، بررسی عوامل و پیشران های صنعت پتروشیمی در ایران و منطقه.
همان گونه که انتظار می رفت، امسال نیز تعداد زیادی از شرکت های خارجی در این همایش کرده بودند، و البته آن طور که مشهود بود تعداد خارجیان شرکت کننده به لطف بازسازی روابط ایران و جهان در سایه برجام چشمگیرتر از سال های گذشته و حتی پارسال بود.
بر آن شدیم تا با تعدادی از سخنران های همایش گفتگویی داشته باشیم و نظر آنها را در موارد مختلف جویا شویم. در ادامه این گزارش پاسخ سخنرانان همایش را به سوالات خبرنگار ما می خوانید.
سوال اولی که مصاحبه شوندگان به آن پاسخ دادند در مورد تعداد دفعات حضور در همایش IPF، ارزیابی آنها از سطح برگزاری همایش و مقایسه آن با همایش IPFدر سال های گذشته بود که پاسخ های آنها را به این سوال می خوانید.
جوست اسمیت، مهندس ارشد تولید از شرکت انگلیسی متیپلس[1]، در پاسخ به این سوال گفت که وی تاکنون در این همایش شرکت نکرده است و برای اولین بار است که به ایران می آید و در همایش IPF شرکت می کند. او ادامه داد که از سطح برگزاری همایش حیرت زده شده است و هیچ گاه تصور نمی کرده است که همایشی با این سطح در کشوری مانند ایران برگزار شود.
پیتر رابرتز، مدیر بازار متانول شرکت جانسون متیپلس انگلیس[2]، در پاسخ به این سوال گفت: «این سومین بار است که در این همایش شرکت می کند.» وی در پاسخ به اینکه همایش امسال را در مقایسه با سال های قبل چگونه ارزیابی می کنید، گفت: «این همایش از لحاظ تعداد شرکت کنندگان و تعداد شرکت های خارجی شرکت کننده بسیار شبیه همایش سال پیش است اما نسبت به سال 2015 تعداد خارجی های شرکت کننده افزایش یافته است.
لارس اچ. ایونسون، مدیر توسعه کسب و کار شرکت نروژینورنر[3]، در پاسخ به این سوال گفت که این بار اولی است که وی به عنوان نماینده شرکت در این همایش شرکت می کند ولی نماینده دیگر این شرکت در سال 2009 نیز سخنرانی داشته است. وی درباره ارزیابی سطح برگزاری همایش امسال گفت که همایش بسیار حرفه ای است و در سطح بسیار خوبی برگزار شده است اما برای من که از صنعت پلاستیک در این همایش شرکت کرده ام، همایش بیش از اندازه بر صنایع بالادستی تمرکز کرده است و امیدوارم که در سال های آتی برنامه ریزی به گونه ای صورت گیرد که صنایع پایین دستی نیز بیشتر مورد توجه قرار گیرند و در مورد تولید محصولاتی که به دست مصرف کننده نهایی می رسد و کاربردهای آنها نیز بیشتر صحبت شود زیرا این مساله امروزه بسیار اهمیت یافته است.
آلاستیرهنمن، مدیر شرکت نکسانت انگلیس، در پاسخ به این سوال گفت: «بله این بار اولی است که در این همایش شرکت می کنم ولی بار سومی است که در یک سال گذشته به ایران سفر می کنم. ما حدود 10 سال پیش سفرهای زیادی به ایران داشتیم ولی متاسفانه این سفرها با تحریم ها متوقف شد و خوشحالم که اکنون پس از برداشته شدن تحریم ها می توانیم مرتب به ایران سفر کنیم. وی در مورد ارزیابی همایش گفت: «من واقعا از تعداد شرکت کننده های این همایش شگفت زده شدم، و خوشحالم که می بینم همه با علاقه شرکت کرده اند. به نظر می رسد که همه شرکت کنندگان می دانند که در ایران فرصت های بی نظیری برای سرمایه گذاری وجود دارد، ضمن اینکه همه می دانند که چه چالش هایی بر سر راه همکاری با ایران وجود دارد اما این موضوع باعث ناامیدی آنها نشده است و همه انگیزه و تمایل بسیاری دارند که این چالش ها و موانع را برطرف کنند.»
مهدی شریفی نیک نفس، مدیر شرکت تجارت محصولات پتروشیمی ایران، در گفتگو با خبرنگار ما و در پاسخ به این سوال گفت: «من بار پنج است که در این همایش شرکت می کنم. وی در مورد ارزیابی سطح این همایش گفت، این همایش کاملا تخصصی و در سطح بالایی برگزار می شود و موقعیت بسیار مناسبی است که تمامی کنشگران صنعت پتروشیمی اعم از تولیدکنندگان، صنعتگران و کل زنجیره عرضه را یکجا کنار هم ببینیم و مزیت های کشور را با آنها به اشتراک بگذاریم. وی در مقایسه همایش امسال با سال گذشته نیز گفت با توجه به شرایط پس از برجام و اقبالی که در جهان برای همکاری با ایران وجود دارد، مسلما میزان استقبال سرمایه گذاران امسال بسیار بیشتر بوده است زیرا سال گذشته هنوز شرایط نااطمینانی حاکم بود ولی امسال افراد با اطمینان بیشتری می توانند تصمیم بگیرند.»
حسن داهر، مدیرعامل شرکت کرسنتفایننس[4]، نیز در پاسخ به این سوال می گوید: «سال اول است که در این همایش شرکت می کند. وی در مورد ارزیابی تعداد شرکت ها می گوید که به نظر وی تعداد شرکت های خارجی کم است ضمن اینکه از نظر وی جای نماینده شرکت حمایت از سرمایه گذاری های خارجی نیز در این همایش خالی است تا برای کسانی که تمایل به سرمایه گذاری دارند توضیح بدهد که چگونه می توانند پول خود را منتقل کنند و چگونه می توانند کسب و کار خود را در ایران راه اندازی کنند. زیرا هنوز هم ابهامات زیادی در مورد چگونگی انجام کسب و کار در ایران وجود دارد.
کریستف گانتر، مدیر شرکت آلمانی اینفرالئونا[5]، نیز اظهار می دارد که بار نخست که در ایران و در همایش IPF شرکت می کند و به نظرش سطح برگزاری همایش بسیار بالاست و بسیار رضایت بخش است.
یکی دیگر از سوالات این بود که آینده صنعت پتروشیمی ایران را چگونه ارزیابی می کنید و پیش بینی شما از وضعیت صنعت پتروشیمی ایران در آینده چه خواهد بود؟
پیتر رابرتز در پاسخ به این سوال گفت ایران همه فاکتورهای لازم برای پیشرفت را دارد، منابع عظیم نفت و گاز و منابع طبیعی، نیروی کار ماهر و ارزان و زیرساخت مورد نیاز برای پیشرفت اما مشکل مهمی که وجود دارد صنعت مالی و بانکی است که در طول دوره تحریم ها با مشکلات عدیده ای مواجه شد و برخی از آنها هنوز هم وجود دارند.
لارس اچ. ایونسون، در پاسخ به این سوال گفت: «شما همه امکانات لازم را در اختیار دارید و شما می توانید با توجه به دسترسی به خوراک ارزان قیمت، موفقیت قابل توجهی در بازارهای جهانی داشته باشید. اما در عین حال من نگران صنعت پتروشیمی ایران هم هستم، دلیل این حرف من این است که من به لحاظ شغلی که دارم به بازار نهایی و مصرف کنندگان نهایی بسیار نزدیک هستم و از این نظر بازار با تغییر و تحولات بسیار زیادی روبرو شده است. امروزه مشکلات بسیار زیادی در مورد ضایعات پلاستیکی وجود دارد، منظور تاثیرات منفی پلاستیک بر محیط زیست است. از سوی دیگر کشورهای دیگر سرمایه گذاری بسیار زیادی در این صنعت کرده اند مخصوصا آمریکایی ها، زیرا این صنعت به نوعی تکمیل کننده زنجیره ارزش است. اما متاسفانه در این همایش اصلا در مورد صنعت پلاستیک صحبتی نشده است و این خیلی حیف است که در چنین همایشی صنعت پلاستیک مطرح نشود. من می دانم که اکثر شرکت های پتروشیمی ایرانی بخش تحقیق و توسعه دارند، بنابراین امیدوارم که تحقیقات بیشتری در این زمینه صورت بگیرد و با مشتریان این صنعت نیز تماس های بیشتری برقرار شود تا در مورد محصولات کاربردی و توسعه آنها بتوان تصمیم گیری کرد و طرح داد، زیرا از نظر من این کلید موفقیت صنعت پتروشیمی ایران است.
آلاستیرهنمن نیز به این سوال این طور پاسخ داد: «در بلندمدت حتما ایران یکی از مهم ترین مکان هایی خواهد بود که محصولات پتروشیمی و کودهای شیمیایی بسیاری را صادر خواهد کرد و با توجه به بازار خوب تقاضایی که در ایران وجود دارد تولید محصولاتی که دارای ارزش افزوده بالایی هستند نیز توجیه اقتصادی خواهد داشت. بنابراین حوزه های مختلف محصولات پتروشیمی در حال حاضر ارزش بالایی برای سرمایه گذاری دارند.
حسن داهر این سوال را این طور پاسخ می دهد که «من پتانسیل بسیار خوبی در ایران می بینم، زیرا ایران ذخایر هیدروکربنی بسیار خوبی دارد و همچنین کشور شما زیرساخت های صنعتی مناسبی دارد، بنابراین چشم انداز صنعت پتروشیمی ایران بسیار روشن است و به نظر می رسد که آینده خوبی در انتظار این صنعت است.
کریستف گانتر، در پاسخ به این سوال می گوید: «صنعت پتروشیمی ایران پتانسیل بسیار بالایی برای پیشرفت دارد مخصوصا از نظر دسترسی به خوراک ارزان قیمت و نیروی کار جوان و ماهر. مسلما ایران برای پیشرفت نیاز به جذب سرمایه گذاری خارجی دارد و این امر هم در درجه اول مستلزم ایجاد اعتماد در طرف های خارجی است.
سوال دیگر این بود که چالش اصلی صنعت پتروشیمی از نظر شما چیست؟
پیتر رابرتز چالش اصلی ایران را بازگرداندن اطمینان و اعتماد به سیستم تامین مالی ایران و مخصوصا بانک ها می داند. وی در پاسخ به این سوال که آیا این مساله تنها چالش ایران است گفت: «نه، این تنها چالش نیست بلکه چالش اصلی است، زیرا وقتی پول به راحتی در دسترس باشد بقیه مشکلات را می توان با صرف وقت حل کرد.» وی سایر چالش های ایران را در مسیر بازیابی جایگاه پیشین خود در بازار جهانی موضوع تقویت رقابت پذیری صنعت پتروشیمی ایران و چگونگی عملکرد صنعت پتروشیمی ایران است.
لارس اچ. ایونسون به این سوال اینگونه پاسخ داد: «مجددا من باید نقطه نظر خودم را در این مورد بیان کنم. امروزه شما محصولات پتروشیمی خود را در بازار از طریق تاجران می فروشید، و من فکر می کنم که شما نیاز به برقراری تماس مستقیم با بازار دارید زیرا اگر بازار اروپا را در نظر بگیرید، این بازار بسیار تخصصی و در عین حال غیرمتمرکز است و شما نمی توانید با محصولاتی که در حال حاضر تولید می کنید وارد بازار اروپا شوید. شما باید در مسیر زنجیره ارزش تولید کنید و نیازهای استاندارد بازار را از این طریق شناسایی کنید و سپس بر اساس این نیازها تولید کنید. بنابراین می توان گفت که نحوه ارتباط صنایع پایین دستی ایران با مصرف کنندگان نهایی و بازارهای نهایی تفاوت بسیار زیادی با بازارهای اروپایی دارد و من فکر می کنم این موضوع یکی از مهم ترین چالش های اصلی ایران در بازار جهانی است. اما من می دانم که شما می توانید این کار را انجام دهید و مشکلی برای انجام آن نخواهید داشت زیرا شما مردم تلاشگر و خوبی هستید. اگرچه شرکت ما شرکت خیلی بزرگی نیست و در حدود 55 کارمند دارد اما 4 درصد آنها را ایرانی های متخصص و تلاشگر تشکیل می دهند. وی در پاسخ به این سوال که آیا برگزاری چنین همایش هایی را در رفع این چالش ها مفید می دانید یا خیر پاسخ داد که «بله حتما بهترین روش ممکن است زیرا امکان این را فراهم می کند که با افراد بسیاری آشنا شوید و در مورد مسایل مختلف کاری با آنها مشورت کنید.»
آلاستیرهنمن، در پاسخ به این سوال می گوید: «شما همین حالا هم زیرساخت های تولیدی بسیار مناسبی دارید، و دسترسی به خوراک ارزان قیمت نیز از دیگر مزایایی است که شما دارید و چالش اصلی شما باید این باشد که کدام پروژه اولویت بالاتری در راه اندازی دارد و چگونه باید راه اندازی شود.»
مهدی شریفی نیک نفس نیز به این سوال اینگونه جواب داد: «مهمترین چالش، چالش های درون کشور است، قبل از اینکه بخواهیم به چالش های همکاری با خارجی ها بپردازیم باید به این نکته توجه کنیم که الان شرکت های داخلی با مشکلات زیادی مواجهند و مثل گذشته یک شرکت مسوول مانند شرکت ملی صنایع پتروشیمی بالای سر این شرکت ها وجود ندارند و هر یک از این شرکت ها در اختیار یک وزارتخانه یا نهاد قرار دارد مثل صندوق های بازنشستگی، و به دلیل نگاه های مختلفی که وجود دارد یک افتراقی در این صنعت ایجاد شده است و یک صدایی و همصدایی سابق از بین رفته است. اگر بتوانیم آن همصدایی را در کشور ایجاد کنیم، قطعا هم در بحث معرفی صنعت پتروشیمی کشور و هم در بحث جذب سرمایه گذاری ها و هم در بحث حضور در بازارهای جهانی در مقابل رقبای قدری که در منطقه و دنیا داریم می توانیم حرفی برای گفتن داشته باشیم، اما با این وضعیت افتراقی که وجود دارد امیدی به موفقیت نیست.
حسن داهر نیز مانند بسیاری دیگر مهمترین چالش پیش روی صنعت پتروشیمی ایران را تامین مالی در ایران می داند و معتقد است که کانال های بانکی آن طور که باید و شاید باز نشده اند، و دلیل این موضوع این است که آمریکا مانع اصلی در این مسیر است و مشکلات بسیاری را برای انتقال پول به ایران ایجاد کرده است. بنابراین به نظر من اروپایی ها باید قدم پیش بگذارند و کانال های بانکی خود را باز کنند و به این وسیله فضای خوبی را برای کسانی که قصد سرمایه گذاری در ایران دارند را باز کنند. علاوه بر این می توان به مشکل فناوری و انتقال دانش فنی به ایران اشاره کرد که به نظر می رسد در بعضی حوزه ها خیلی پررنگ تر است. اما این مشکل قابل حل است و اگر چالش اول یعنی تامین مالی حل شود این مسایل را می توان به راحتی حل کرد.
کریستف گانتر نیز در پاسخ به این سوال می گوید: «انتقال دانش فنی و تکنولوژی بسیار مهم است، شما همه امکانات و زیرساخت های لازم را دارید اما بکارگیری آنها موضوع دیگری است و در مورد بکارگیری دانش فنی بسیار اهمیت می یابد.»
خبرنگار ما در ادامه از مصاحبه شوندگان پرسید: «چه پیشنهادی برای توسعه و تقویت صنعت پتروشیمی ایران دارید؟» که پاسخ ها را در ادامه می خوانید.
جوست اسمیت معتقد است که صنعت پتروشیمی ایران بسیار پیشرفته و توسعه یافته است و فرصت های بسیار خوبی برای حضور در بازارهای جهانی دارد. از نظر وی ایران فقط نیاز به زمان دارد تا با بهره گیری از دانش فنی روز حضوری قوی در بازار جهانی پتروشیمی داشته باشد. وی ادامه می دهد رویکرد فعلی ایران برای همکاری با شرکت های بین المللی رویکرد صحیحی است و در آینده ای نزدیک پاسخ خواهد داد. از نظر وی هنوز مشکلات بسیاری بر سر راه همکاری با ایران وجود دارد اما این مشکلات قابل حل است و می توان به آینده امیدوار بود.
آلاستیرهنمن نیز در پاسخ به این سوال گفت که به نظر من این وظیفه شرکت ملی صنعت پتروشیمی است که با یک برنامه جدید و به روز شده بیاید و بگوید که از این پس چه تغییراتی قرار است در نحوه عملکرد شرکت های پتروشیمی ایرانی رخ دهد، و به این ترتیب به همه بگوید که ایران آمده است که جایگاه قبلی خود را در بازار جهانی بازیابد.
مهدی شریفی نیک نفس نیز گفت: «به نظر من باید شرکت ملی صنایع پتروشیمی باید همچون گذشته نقش حاکمیتی خود را ایفا کند و از مجموعه های بزرگ کشور که شرکت های پتروشیمی را در اختیار دارند بخواهد و در واقع یک ساز و کاری را فراهم کند که این شرکت ها به این همگرایی وفادار باشند. زیرا صنعت پتروشیمی یک صنعت یکپارچه است و به همین دلیل هم باید یکپارچه مدیریت شود. در صنعت پتروشیمی یک واحد باید خوراک واحد دیگر را تامین کند و یک واحد باید مسوول صادرات بشود. بنابراین لازم است که این یکپارچگی از طرف مدیریت واحد مدیریت و نظارت شود.
کریستف گانتر نیز وضعیت فعلی ایران را با وضعیت آلمان شرقی در 20 تا 25 سال گذشته مقایسه می کند و می گوید ایران الان وضعیتی مشابه به آلمان شرقی قبل از بکارگیری دانش فنی در صنعت پتروشیمی دارد و در صورت بکارگیری آن می تواند درآینده ای نزدیک به موفقیت های بیشماری در این زمینه دست یابد.
سوال آخر این بود که آیا برنامه ای برای سرمایه گذاری در صنعت پتروشیمی ایران یا همکاری با شرکت های پتروشیمی ایرانی دارید؟
لارس اچ. ایونسون در پاسخ به این سوال گفت: «شرکت ما یک شرکت سرمایه گذاری نیست، بلکه کار شرکت ما این است که فناوری و دانش فنی و گواهینامه های بین المللی لازم را می فروشیم و امیدواریم که بتوانیم در آینده نزدیک با شرکت های پتروشیمی ایرانی همکاری نزدیکی داشته باشیم تا بتوانیم به آنها برای حضور قویتر در بازارهای جهانی کمک کنیم.»
آلاستیرهنمن نیز در پاسخ به این سوال گفت: «با توجه به اینکه شرکت ما خدمات مشاوره سرمایه گذاری انجام می دهد، خود ما سرمایه گذاری نخواهیم کرد، اما ما می توانیم به بانک های بین المللی و موسسات اعتباری کمک کنیم که به ایران بیایند.»
حسن داهر نیز با تایید اینکه شرکت متبوعش قصد سرمایه گذاری در ایران را دارد اضافه می کند که تاکنون تلاش زیادی برای تحقق این هدف صورت گرفته است اما متاسفانه راه به جایی نبرده است.
[1]Joost Smit, Principal Process Engineer, Johnson Matthey Plc., United Kingdom
[2]Peter Roberts, Methanol Market Director, Johnson Matthey Plc, UK
[3] Lars H. Evensen, Director Business Development, Norner, Norway
[4]Hassan Daher, CEO, Crescent Finance
[5]Christof Günther, Managing Director, InfraLeuna, Germany