البته در این جدول تنها مجتمع هایی آورده شده اند که حداقل 2.500 شغل ایجاد کرده اند. مجتمع های پتروشیمی هیوستون[1] (در ایالت تگزاس) و آگوستا[2] (در ایالت جورجیا) تنها مجتمع هایی هستند که سه ستاره دارند، یعنی همه استانداردهای لازم را در همه ابعاد کسب کرده اند.
نگاهی به دو بعد –اندازه و تخصص- نشان می دهد که برخی از مناطق مستعد داشتن مجتمع های پتروشیمی پیشرفته هستند و توانسته اند سهم بسزایی از این مجتمع ها را به خود اختصاص دهند. بسیاری از مناطق شهری از نظر سطح مطلق اشتغال بسیار به هیوستون نزدیک شده اند. اما با در نظر گرفتن اندازه کلی این اقتصادها، نقش مجتمع های پتروشیمی در این مناطق بسیار اندک است. تنها منطقه کلیولند سطح بالایی از تخصص در تولید مواد شیمیایی را داراست، که میزان اشتغال ثبت شده در آن 60 درصد بیشتر از سطحی است که با توجه به اندازه این منطقه انتظار می رود. برخی از مناطق بسیار کوچک مانند لویستون (ID) و کاسپر (WY) نیز سطوح بالایی از تخصص در مجتمع های پتروشیمی را ثبت کرده اند. در شرایطی که میزان اشتغال مطلقی که در این مجتمع ها ثبت شده است کمتر از 2.500 شغل است، به نظر می رسد که تاثیر این مجتمع ها بسیار اندک باشد.
جدول 2 مجتمع های پتروشیمی برتر را بر اساس اندازه و تخصص فهرست کرده است.
بسیاری از مجتمع های پتروشیمی پیشرو در ایالات متحده آمریکا در مناطق نسبتا کوچک تولیدی واقع شده اند:
- متوسط کل اشتغال در سراسر ایالات متحده آمریکا 650 هزار نفر است؛ متوسط میزان اشتغال ایجاد شده در مناطقی که مجتمع های پتروشیمی پیشرو در آنها واقع شده اند، تنها 240 هزار است.
- هر دو این مناطق سهم مشابهی از کل اشتغال در بخش تجاری دارند: 29 درصد در مناطقی با مجتمع های پتروشیمی قوی در مقابل 28 درصد از مناطق بدون وجود چنین مجتمع هایی.
- اما مناطقی که دارای مجتمع پتروشیمی هستند، سهم بالاتری از اشتغال بخش تجاری در مجتمع های قوی را به خود اختصاص می دهند، یعنی مجتمع هایی که حداقل میزان اشتغال ایجاد شده در آنها دو برابر متوسط منطقه و اندازه آنهاست. در مناطقی که مجتمع های پتروشیمی قوی وجود دارد، این مجتمع ها 35 درصد اشتغال در بخش تجاری را به خود اختصاص می دهند در مقابل 28 درصد در سایر مناطق.
مقایسه مجتمع های پتروشیمی ایالات متحده آمریکا و اروپا
در شرایطی که مقایسه مستقیم مجتمع های پتروشیمی ایالات متحده آمریکا و اروپا با چالش های بسیاری مواجه است – مناطق شهری ایالات متحده آمریکا از نظر اندازه بیشتر واگرا هستند و مبادلات تجاری بیشتری در آنها انجام می گیرد در حالی که مناطق NUTS-2 اروپایی از نظر اندازه بیشتر همگن هستند و مرزهای اجرایی را رعایت می کنند- داده های موجود حاکی از این هستند که:
- محصولات پتروشیمی در اروپا تقریبا دو برابر ایالات متحده آمریکا شغل ایجاد می کنند. در حالی که سهم طبقه در بخش تجاری اقتصاد تلویحا مساوی است، اقتصاد اروپا 60 درصد بیشتر اشتغال ایجاد می کند و سهم آن از اشتغال در بخش تجاری بالاتر است (36 درصد در مقابل 30 درصد).
- مجتمع های پتروشیمی قوی در اروپا تمایل به حضور در مناطق وسیع دارند در حالی که این مجتمع ها در ایالات متحده آمریکا در مناطق کوچک واقع شده اند. هم در مجتمع های پتروشیمی اروپا و هم در مجتمع های پتروشیمی ایالات متحده آمریکا تمایل دارند که در مناطقی استقرار پیدا کنند که پورتفوی تولیدی نسبتا قوی دارند.
این اختلافات تاثیر قابل توجهی بر فعالیت های کلی اقتصادی در زمینه مجتمع های پتروشیمی دارند. مانند سایر طبقه بندی های مجتمع ها، مناطق برتر در ایالات متحده آمریکا سهم بالاتری در اشتغال دارند تا در اروپا. حدود 10 درصد از مناطق ایالات متحده آمریکا که بیشترین سهم مطلق را در ایجاد اشتغال دارند، 48 درصد از کل اشتغال پتروشیمی را به خود اختصاص می دهند. عدد مذکور برای اروپا در حدود 34 درصد است. این سطح پایین تر تمرکز جغرافیایی در اروپا می تواند به مفهوم امکان کمتر برای بهره برداری از منافع در مناطق دارای مجتمع های قوی پتروشیمی است.
این تجزیه و تحلیل بدین معنی است که تفاوت در تمرکز اشتغال بین ایالات متحده آمریکا و اروپا در مجتمع پتروشیمی به طور کامل به دلیل اختلافاتی است که در اندازه توزیع مناطق وجود دارد. مناطق ایالات متحده آمریکا از نظر اندازه بسیار غیر برابرتر از مناطق اروپایی هستند. حدود 10 درصد از مناطق ایالات متحده آمریکا با بالاترین سطوح اشتغال ایجاد شده در بخش تجاری در حدود 50 درصد از کل اشتغال بخش تجاری آمریکا را تشکیل می دهند. این رقم برای اروپا در حدود 24 درصد است. نسبت به اندازه توزیع مناطق، میزان اشتغال ایجاد شده در مجتمع های پتروشیمی در ایالات متحده آمریکا اندکی کمتر از اشتغال ایجاد شده در بخش تجاری به صورت کلی است، در حالی که در اروپا میزان تمرکز بسیار بیشتر است. صنایع پتروشیمی اروپا تا حد بسیار زیادی قادر به غلبه بر چالش های هستند که به طور کلی بر سر اقتصاد سایه افکنده اند.
نمودار 1- تمرکز اشتغال در صنعت پتروشیمی در مناطق مختلف (مقایسه اروپا و آمریکا)
منبع: European Cluster Observatory, ISC Cluster Mapping Project