نشان‌های تجاری اصلی شرکت عبارت از اکسون، موبیل، اسو و مواد شیمیایی اکسون‌موبیل هستند.
هرچند قدمت دو شرکت اصلی بسیار زیاد است؛ اما تشکیلات اکسون‌موبیل در وضعیت جدید خود، تشکیلاتی نوپا و جوان است و تلاش شده تجارب جدیدی به این تشکیلات افزوده شود. هرچند این شرکت امروز به عنوان بزرگترین شرکت نفتی جهان و یکی از بزرگترین شرکت‌های دنیا شناخته می‌شود که سرانه درآمدی آن بسیار زیاد و غیرقابل بحث است.
اکسون‌موبیل از نظر درآمد نهمین شرکت بزرگ دنیا محسوب می‌شود. شرکت اکسون‌موبیل بین سال‌های 1996 تا 2017، در میان شرکت‌های بزرگ معامله شده در بازار سرمایه در رتبه‌های اول تا ششم جای داشته است.
همچنین در سال 2016 و در لیست فورچن500 بعنوان دومین شرکت پرسود دنیا انتخاب شده است. در سال 2018 و در همین رده‌‌بندی شرکت اکسون‌موبیل جایگاه دوم را تصاحب کرد و به بزرگترین شرکت ایالات متحده از نظر مجموع درآمد تبدیل گردید.
با توجه به تعداد ۳۷ پالایشگاه نفت این شرکت، که در ۲۱ کشور مستقر هستند، اکسون‌موبیل با ظرفیت پالایش روزانه 3/6 میلیون بشکه نفت، بزرگترین پالایشگر جهان، محسوب می‌شود.
در فهرست شش کمپانی برتر نفتی جهان، که به نام« سوپرمیجر» طبقه‌بندی می‌شوند، اکسون‌موبیل، رتبه نخست را به خود اختصاص داده است. محصولات تولید شده توسط شرکت اکسون‌موبیل، با سه برند«موبیل»، «اکسون» و «اسو» عرضه می‌شوند. بنیان‌گذار این شرکت نفتی، جان دیویس راکفلر بود.
نمودار 1- درآمد شرکت اکسون‌موبیل از سال 2001 تا سال 2017 (ارقام به میلیون دلار آمریکا)
منبع:www.statista.com
تاریخچه
سال 1870 میلادی تا سال 1910 میلادی
ریشه‌های این کمپانی، به سال ۱۸۷۰ و به زمان تأسیس کمپانی استاندارد اویل، در ایالت اوهایو باز می‌گردد. شرکت استاندارد اویل در عرض کمتر از دو سال، توانست تمامی شرکت‌های رقیب را، خریداری کرده و در خود، ادغام نماید، یا در غیر این صورت، با نفوذ خود، عملاً آنها را نابود کند. راکفلر که در ابتدا تصمیم‌گیرنده اصلی شرکت بود، به‌تدریج با تشکیل کمیته‌هایی، کارها را واگذار کرد، ولی کماکان به عنوان سهامدار اصلی این کمپانی، باقی‌ماند.
سال 1910 میلادی تا سال 1950 میلادی
در سال ۱۹۱۱ اعتراضات عمومی، علیه شرکت استاندارد اویل، بالا گرفت و دادگاه عالی ایالات متحده، تجزیه کمپانی استاندارد اویل، به ۳۴ شرکت کوچک‌تر را، اعلام نمود. البته بعدها این رأی تعدیل شد و استاندارد اویل، به هفت شرکت اصلی تقسیم شد، که سال‌ها بعد، با ادغام دو شرکت از آنها، اکسون‌موبیل تشکیل شد.
«استاندارد اویل نیوجرسی»، که بعدها «اکسون» نام‌گذاری شد و «استاندارد اویل نیویورک» که ابتدا «سوکونی» و چندی بعد، «موبیل» نام گرفت، این شرکت‌ها بودند.
در همان سال، تولید کروزین برای اولین بار، تحت تأثیر گازوئیل قرار گرفت. رشد صنعت اتومبیل، باعث ایجاد نام تجاری «موبیل اویل» توسط «سوکونی» (به انگلیسی: Socony) در سال ۱۹۲۰ شد. در دهه‌های بعد، هر دو شرکت توسعه یافته و رشد چشمگیری داشتند.
«استاندارد اویل نیوجرسی»، با مدیریت «والتر تیگل» به بزرگترین تولیدکننده نفت جهان تبدیل شد. این شرکت ۵۰ درصد از سهام شرکت تولیدکننده نفت «هامبل اویل» در تگزاس را نیز از آن خود کرد.
سوکونی نیز ۴۵ درصد سهام شرکت «مگنولیا پترولیوم»، که یکی از پالایش‌کننده‌ها و نیز توزیع‌کننده‌های اصلی نفت بود را، خرید و در سال ۱۹۳۱ ضمن ادغام با «وکیوم‌اویل»، که از پیشگامان صنعت نفت بود، شرکت «سوکونی-وکیوم» را تشکیل داد.
«استاندارد اویل نیوجرسی»، از ایالات متحده، تا شرق دور، در مناطقی همچون اندونزی، به تولید و تصفیه نفت می‌پرداخت، ولی شبکه بازاریابی و توزیع مناسبی نداشت.
در سوی دیگر، «سوکونی-وکیوم» بازار خوبی در این منطقه داشت، که نیازهای آن را، از تولیدات خود در کالیفرنیا تأمین می‌کرد؛ بنابراین دو شرکت سهام خود را، در این منطقه ادغام کرده و به صورت ۵۰–۵۰ تقسیم نمودند.
سال 1950 میلادی تا سال 1990 میلادی
در سال ۱۹۵۰ شرکت تولیدکننده مواد شیمیایی «موبیل»، تشکیل شد و محصولاتی شامل: انواع آروماتیک ها، آلکن، اتیلن گلیکول و پلی‌اتیلن را تولید می‌کرد. شرکت شیمیایی اکسون نیز، در سال ۱۹۶۵ به یک شرکت جهانی تبدیل شد و به عنوان تولیدکننده و فروشنده اصلی انواع اولفین، پلی‌اتیلن و پروپیلن، الاستومرها، روان‌کننده ها، حلالها و چسب انگم معرفی شد. این شرکت، رهبر صنعت کاتالیزورهای سنتز پلیمر برای تولید پلیمرهای منحصربه‌فرد با کارایی، بهبود یافته بود.
سوکونی-وکیوم، که قبلاً به «سوکونی-موبیل» تبدیل شده بود، در سال ۱۹۶۶ به «موبیل اویل» تغییر نام داد و درنهایت، ده سال بعد، شرکت «موبیل»، آنرا، تصاحب نمود.
شرکت استاندارد اویل نیوجرسی نیز، در سال ۱۹۷۲ به «اکسون» تغییر نام داد و از آن پس، در سراسر ایالات متحده آمریکا از این نام تجاری استفاده نمود، ولی در سایر نقاط جهان، کماکان با برند «اسو» فعالیت می‌کرد.
در ۲۴ مارس سال ۱۹۸۹ نفت‌کش بزرگ «اکسون والدز»، با صخره‌های پرنس ویلیام آلاسکا برخورد کرد و یازده میلیون بشکه نفت، به هدر رفت. این تصادف، دومین حادثه بزرگ نفتی، در تاریخ ایالات متحده آمریکا بود و پس از آن، قانون آلودگی‌های نفتی، در سال ۱۹۹۰ در کنگره ایالات متحده آمریکا به تصویب رسید.
سال 1990 میلادی تا حال حاضر
دو شرکت اکسون و موبیل در سال ۱۹۹۸ قراردادی به ارزش ۷۳ میلیارد دلار، برای ادغام با یکدیگر امضا کردند، که طی آن، شرکت «اکسون‌موبیل» تشکیل شد.
این ادغام، از این جهت در آمریکا منحصربه‌فرد بود، که این دو شرکت، قبلاً جزو یک کمپانی بودند و حدود یک قرن قبل، به‌دلیل قوانین دولتی، از هم جدا شده بودند. این ادغام، بزرگترین ادغام در تاریخ ایالات متحده آمریکا محسوب می‌شود.
اکسون‌موبیل، در سال ۲۰۰۰ یک پالایشگاه در بنیسیا، کالیفرنیا را فروخت، همچنین ۳۴۰ جایگاه پمپ بنزین خود، با نام «اکسون» را، به شرکت «والرو انرجی» واگذار نمود؛ ولی در عوض، به تولید و عرضه محصولات نفتی، در بیش از ۷۰۰ جایگاه «موبیل» در کالیفرنیا پرداخت.
در سال ۲۰۰۵ قیمت سهام اکسون‌موبیل، به موازات افزایش قیمت نفت، بالا رفت و سهام جنرال الکتریک، که بیشترین سرمایه را تا آن زمان داشت نیز، پشت سر گذاشت. در پایان آن سال نیز، رکورد سود سالانه را، با سود ۳۶ میلیارد دلاری شکست.
اکسون‌موبیل، در سال ۲۰۰۸ خروج خود را از بازار خرده‌فروشی نفتی، به دلیل مشکلات آن، اعلام نمود، که این امر به تدریج شرکت را از عرضه مستقیم دور می‌کند و ۸۲۰ جایگاه این شرکت و حدود ۱۴۰۰ جایگاه دیگر در ایالات متحده آمریکا را، تحت تأثیر قرار می‌دهد. البته جایگاه‌های اکسون و موبیل کماکان به فعالیت خود ادامه می‌دهند و این نام، تحت امتیاز شرکت اکسون‌موبیل، به آنها داده شده‌است.
در سال ۲۰۱۰ این شرکت، با خرید شرکت «اکس‌تی‌او انرژی» سعی در تمرکز روی تولید منابع جدید انرژی و گسترش آنها داشته و در کنار آن، فعالیت‌های قبلی خود را ادامه می‌دهد.
فعالیت های شرکت اکسون‌موبیل
اکسون‌موبیل، نوآوری و تکنولوژی را بکار می‌بندد، تا انرژی و محصولات پتروشیمی را، برای رفع نیاز جهانی در حال رشد، عرضه کند. کارکنان، دانش فنی، توان مالی و دسترسی به بازارهای جهانی، به ایجاد مزیت رقابتی و ظهور فرصت‌های ناب، از اکتشاف میادین گرفته، تا فرصت‌هایی که نیازمند همکاری نزدیک بین واحدی است، برای شرکت می‌انجامد.
برنامه‌های تحقیقاتی مستمر شرکت، به عملیات‌های کاری یاری رسانده، بهبود خطوط کاری را تقویت کرده و تکنولوژی‌ها و منابع انرژی جدید و نوظهور را، کاوش می‌کند. شرکت اکسون‌موبیل، از ۱۰ شرکت مستقل و مجزا تشکیل شده‌است، که در مجموع به سه بخش، طبقه‌بندی می‌شوند. سه بخش عملیاتی شرکت اکسون‌موبیل، عبارتند از:
· بخش بالادستی
· بخش پایین‌دستی
· صنایع شیمیایی
بخش بالادستی
بخش بالادستی اکسون‌موبیل، مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و عملیاتی مانند: اکتشاف، استخراج، حمل و نقل و عمده‌فروشی را برعهده دارد. ساختمان اداری بخش بالادستی اکسون‌موبیل، در هیوستون، تگزاس مستقر است.
امروزه تعداد بیشتری از منابع نفت و گاز جدید و مهم در حوضه‌های دورتر و با محیط عملیاتی چالش‌انگیز، یافت شده‌است. پروژه‌های بزرگ، سرمایه‌بر هستند و پیچیدگی عملیاتی آنها، برتری مدیریتی را بیش از پیش، مورد تأکید قرار می‌دهد.
با این حال، دورنمای کاری بلندمدت شرکت، رویکرد ساختار یافته به سرمایه‌گذاری، رهبری تکنولوژیک و عملکرد عملیاتی، در کلاس جهانی، به صورتی منسجم به پیش می‌رود.
توان اکسون‌موبیل در بازارهای بین‌المللی، به شرکت، قدرت اکتشاف و بهره‌برداری از انواع منابع انرژی، در بسترهای مختلف و جغرافیای گوناگون، با استفاده از قابلیت‌ها و تکنولوژی‌های پیشرفته در صنعت را می‌دهد.
شرکت از توانایی‌های زمین‌شناختی منحصربه‌فرد خود و اشراف به منابع هیدروکربنی جهان، برای شناسایی و اولویت‌بندی منابع، بهره می‌گیرد.
پروژه‌هایی که در بالادست تعریف شده، پورتفولیویی از فرصت‌های گوناگون را شامل می‌شود، که عبارتند از: نفت سنگین، تایت گاز، شیل گاز، عملیات در بستر اقیانوس، گاز طبیعی مایع (ال‌ان‌جی)، گاز ترش و حفاری در قطب. اکسون‌موبیل بر عملیات‌های ایمن، مدیریت ذخایر، بهبود مداوم و عملیات تولیدی کاربردی با بهترین روش‌های موجود در دنیا، تمرکز دارد.
این کمپانی، با بهره‌مندی از تجربه و تکنولوژی‌های کاربردی، قادر به برداشت بیشتر از منابع نفت و گاز حوزه‌های جدید و حوزه‌های قدیمی است. پیشرفت در تصاویر لرزه‌نگاری، شبیه‌سازی ذخایر نفت و گاز، حفاری و طراحی تأسیسات، به شرکت اجازه می‌دهد، که به ذخایری که پیشتر ناشناس و غیرقابل دسترسی بودند، دست یابد.
صنایع شیمیایی
صنایع شیمیایی اکسون‌موبیل، یکی از مدیریت‌های بزرگ این کمپانی نفتی است، که دفتر مرکزی آن، در شهر هیوستون، تگزاس قرار دارد.
کمپانی اکسون‌موبیل، یکی از بزرگترین شرکت‌های پتروشیمی در دنیاست. «شرکت پتروشیمی اکسون»، محصولات پایه پتروشیمی، برای گستره وسیعی از محصولات شامل: صنایع بسته‌بندی، بطری‌های پلاستیکی، ضربه‌گیرهای بکار رفته در خودرو، لاستیک‌های مصنوعی، حلالها و بسیاری از محصولات مصرفی را تولید می‌کند.
این شرکت در تولید برخی از مواد اولیه محصولات پتروشیمیایی، که از بیشترین حجم مصرفی و سریع‌ترین نرخ رشد برخوردار است، جایگاه نخست را دارد و به عنوان نمونه، بزرگترین تولیدکننده آروماتیکها، شامل؛ بنزن و پارازیلین در دنیا است. اکسون‌موبیل یکی از بزرگترین تولیدکنندگان اولفین‌ها، شامل: اتیلن و پروپیلن و پلی‌اولفین‌ها، شامل: پلی‌اتیلن و پلی‌پروپیلن، در دنیاست.
این گونه تولیدات، محصولات پایه پتروشیمی است، که برای تولید بسیاری از محصولات دیگر، در صنایع بسته‌بندی، خودروسازی و الیاف پلی‌استر، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بخش پایین‌دستی
بخش پایین‌دستی اکسون‌موبیل، وظیفه پالایش، بازرگانی و خرده‌فروشی را در این شرکت، بر عهده دارد و دفتر مرکزی آن، فیرفکس، ویرجینیا مرکزیت دارد.
اکسون‌موبیل به عنوان بزرگترین پالایش‌کننده در دنیا، بیشتر ظرفیت پالایش خود را، بر روی روان‌سازها و محصولات شیمیایی متمرکز کرده‌است. سازماندهی عملیاتی بین‌المللی شرکت، توسعه کارا و گسترش جهانی تکنولوژی‌های جدید و برمبنای بهترین روش‌ها را ممکن ساخته است.
عملیات پایین‌دستی شرکت، پالایش و توزیع محصولات مشتق شده از نفت خام و دیگر خوراک‌ها را، شامل می‌گردد. شبکه بین‌المللی کارخانه‌های تولیدی، سیستم‌های حمل و نقل و مراکز توزیع، بنزین، روان‌سازها و دیگر محصولات با ارزش افزوده بالا را به دست مشتریان می‌رساند.
اکسون‌موبیل بزرگترین تولیدکننده روغن خام پالایشگاه و بزرگترین فروشنده روان‌سازها در دنیا است. این کمپانی، با داشتن بهترین نیروهای آموزش‌دیده، شبکه توزیع قدرتمند و تأمین و تدارکی ستبر، برای مشتریان خود در سراسر دنیا، محصولات با کیفیت بالا و دانش و مهارت کاربردی برای حل مسائل آنان، فراهم می‌سازد.
اکسون‌موبیل، با فروش محصولات و خدمات با ارزش افزوده، به مشتریان خود در کشورهای مختلف، به‌طور روزانه، به خلق ارزش افزوده در بلندمدت می‌اندیشد. این شرکت، فروش محصولات سوختی را به میلیون‌ها مشتری خود در سراسر دنیا، از طریق جایگاه‌های خرده‌فروشی به مشتریان کوچک و به صورت عمده به مشتریان صنعتی، خطوط هوایی و حمل و نقل دریایی، انجام می‌دهد.