به گزارش نیپنا، رهبر معظم انقلاب همواره بر موضوعات اقتصادی تمرکز داشته و اولویت های اقتصادی را در مسیر توسعه کشور، به عناوین مختلف ترسیم کرده اند. نکته قابل تامل این است که اهمیت پتروشیمی به عنوان یکی از صنایع پیشران اقتصاد کشور، چه در زمانی که رهبر انقلاب در قالب تاکید بر جلوگیری از خام فروشی به آن اشاره می کنند و چه در زمانی که همانند سال گذشته، به طور صریح و مشخص، به برنامه های توسعه صنعت پتروشیمی که در سالهای اخیر شتاب گرفته، پرداختند، همواره در سخنان ایشان جلوه بارزی داشته است. با این تفاوت که در گذشته، بیشتر به کلیاتی همچون اهمیت دوری از خام فروشی تاکید داشتند و در سالهای اخیر با عنایت به رشد روند شتابان توسعه پتروشیمی، بیش از گذشته به جزییات پرداخته اند.
کاربرد صنعت پتروشیمی در سیاست و اقتصاد
در آخرین روزهای اسفند ماه سال 1375، حضرت آیت الله خامنه ای در سفر به استان خوزستان، از مجتمع بازسازی شده پتروشیمی بندر امام خمینی که در زمان جنگ تحمیلی آسیب های فراوانی دیده بود بازدید کردند .رهبر انقلاب در آن بازدید در جمع کارکنان صنعت پتروشیمی، درباره نفت و پتروشیمی اینگونه سخن گفتند: «ایران اسلامی از منابع عظیم زیرزمینی برخوردار است و در بازار نفت نیز جایگاهی را به خود اختصاص داده است . ما صاحب نفت هستیم و باید وضع خود را به گونه ای بهبود بخشیم که بتوانیم نفت را به قیمت عادلانه به جهان عرضه کنیم و هرگاه اراده کردیم بتوانیم از فروش نفت خودداری کنیم و در این صورت ملت ایران به حق، مالک و اختیاردار انرژی و نفت خود خواهند بود و کاربرد نفت در سیاست و اقتصاد دنیا نیز روشن خواهد شد .دنیا به نفت احتیاج دارد و ما نیز قصد ظلم کردن به هیچ کشوری را نداریم اما باید کاری کنیم که شان و ارزش واقعی نفت برای دنیا معلوم شود و صنعت پتروشیمی در کشور می تواند نقش مهمی را در رسیدن به چنین وضعی ایفا کند.»
از آن زمان تاکنون که حدود ربع قرن سپری شده است، رهبر معظم انقلاب در فرمایشات خود بارها بر ضرورت جلوگیری از خام فروشی تاکید کرده اند و درباره اهمیت صنعت پتروشیمی و نقش مهم آن در جلوگیری از خام فروشی هم سخن گفته اند و در اسناد بالادستی نظام نیز همواره بر این حوزه تاکید ویژه ای داشته اند. از جمله در تاریخ بیستم اسفند 1379 که سیاستهای کلی نظام را در بخشهای امنیت اقتصادی، انرژی، منابع آب، بخش معدن، منابع طبیعی و حمل و نقل به رؤسای قوای سه گانه ابلاغ کردند، صنعت پتروشیمی را هم مورد توجه قرار دادند که مهمترین بخش آن، بند هشتم از سیاستهای کلی نفت و گاز است که بر "جایگزینی صادرات فرآورده‌های نفت و گاز و پتروشیمی به جای صدور نفت خام و گاز طبیعی" تاکید شده است.
در فروردین ماه سال 1390 رهبر معظم انقلاب در بازدید از عسلویه از پتروشیمی نوری یا برزویه بازدید کردند و در جریان این بازدید گسترش روحیه ابتکار و نوآوری را، راهگشای تسریع در پیشرفت کشور خواندند.
رهبر انقلاب اسلامی در اسفند ماه سال 1390 نیز در بازدید از نمایشگاه توانمندی های صنعت نفت کشور در پژوهشگاه صنعت نفت، از پیشرفتهای صنعت پتروشیمی از جمله زنجیره محصولات پتروشیمی، دستیابی به 25 دانش فنی در حوزه پتروشیمی و برنامه‌ریزی برای دستیابی به 50 دانش فنی و ساخت تجهیزات صنایع پتروشیمی اطلاعات لازم را دریافت کردند و باز هم پیرو تاکید بر جلوگیری از خام فروشی و در تشریح ابعاد نتایج تبدیل مقوله نفت به نقطه قوت کشور تصریح کردند: «لازم است به گونه‌ای عمل کنیم که در هر موقعیت، هرگونه تصمیم‌گیری درباره میزان تولید و فروش نفت، به دست خودمان و براساس منافع خودمان انجام شود که البته در این مسیر تا حد زیادی پیش رفته‌ایم و انشاءالله این هدف در آینده، بطور کامل محقق خواهد شد و جمهوری اسلامی در این زمینه نیز به الگویی برای دیگر کشور مبدل خواهد شد.»
مقام معظم رهبری در سال ۹۲ در قالب ابلاغ سیاست های کلان اقتصاد مقاومتی، در جهت مقابله با ضربه پذیری درآمدهای حاصل از صادرات نفت و گاز مواردی را مورد تأکید قرار دادند که "افزایش صادرات پتروشیمی"، یکی از این موارد هفت گانه بود.
رهبر انقلاب در آستانه آغاز سال ۹۵، این سال را به نام سال «اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل» نامگذاری کردند و در سخنرانی در حرم مطهر رضوی ده اقدام اساسی اقتصاد مقاومتی را برای نجات کشور برشمردند. یکی از این اقدامات ده گانه "احیای بخشهای اقتصادی که قبلاً در آنها سرمایه گذاری شده" بود که در این زمینه به صراحت به سرمایه گذاری خوب در صنعت پتروشیمی و ضرورت استفاده از آن تاکید کردند.
ایشان در روز ۲۵ خرداد سال ۱۳۹۵ در دیدار مسئولان نظام، با تاکید بیشتری به صنعت پتروشیمی و حتی صنایع پایین دست پرداختند و گفتند: «تولید بالای نفت در فرهنگ نفت و فروش نفت و بازار نفت یک چیز مثبتی است. تولید را بالا ببریم، صادرات نفت را هم افزایش بدهیم، چیز خوبی است، کشور هم به آن احتیاج دارد؛ در این شکّی نیست، منتها بهتر از آن، این است که ما نفت را دارای ارزش افزوده بکنیم. این نفتی که ما از چاه در می‌آوریم، می فرستیم بیرون، پولش را می گیریم، هیچ ارزش افزوده‌ای ندارد؛ روزبه‌روز هم نفت کم می شود. اگر بتوانیم ما این نفت را یا آن گاز را تبدیل کنیم به کالایی که دارای ارزش افزوده باشد برای کشور، این خوب است. سیاست را این قرار بدهید -به موازات کارهایی که برای تولید نفت و فروش نفت و کارآمد شدن چاه‌های نفت و امثال اینها انجام میگیرد- که ما بتوانیم فرآورده تولید کنیم، صنایع پایین‌دستی پتروشیمی را فعّال کنیم؛ خب، قسمت‌های بالادستی‌اش خوشبختانه خوب است، کارهای خوبی انجام گرفته است امّا قسمت‌های پایین‌دستی را فعّال کنیم؛ اشتغال به وجود بیاید، کار به وجود بیاید.»
ایشان در دوم خرداد 1397 نیز در دیدار مسئولان نظام به مناسبت ماه مبارک رمضان، بر ضرورت بهره گیری از نفت و گاز در صنعت پتروشیمی تاکید کردند: «ما عادت کرده‌ایم که نفت را یعنی این ذخیره ملّی را از زیر زمین می‌آوریم بیرون و بدون هیچ ارزش افزوده‌ای میفروشیم. خب اقلّاً کار کنیم، ارزش افزوده برایش درست کنیم؛ هم نفت را، هم گاز را -حالا [برای] گاز یک مقداری [ارزش افزوده در] پتروشیمی و مانند اینها درست میشود امّا نفت همین‌جور دارد میرود- اینها اشکالات اساسی ما است.»
حضرت آیت الله خامنه ای در هفدهم اردیبهشت 1399 در سخنانی به مناسبت روز کارگر، اجرای طرحهای پتروشیمی را که منجر به افزایش چند برابری تولید محصول خواهد شد، از جمله بخش هایی توصیف کردند که باید در موضوع جهش تولید مورد اهتمام ویژه قرار گیرند و برای نخستین بار به طور مستقیم و صریح، برنامه های توسعه ای صنعت پتروشیمی را مورد اشاره قرار دادند: «در این جهش تولید، برخی از بخش ها، بخش های پیشرو هستند، به اینها باید اولویّت داده بشود. اجرای طرحهای پتروشیمی که گفتند اگر این طرحها انجام بگیرد محصول ۵۰ میلیون تُن، اول به ۱۰۰ میلیون تن، بعد به ۱۳۰ میلیون تن ارتقا پیدا خواهد کرد و از لحاظ ارزش به سه برابر افزایش پیدا خواهد کرد؛ که این مسئله‌ی مهمی است. بخصوص در شرایط کنونی کشور و نیازی که به ارز وجود دارد، این طبعاً چیز بسیار با ارزشی خواهد بود.»
رهبر معظم انقلاب در سخنرانی نوروزی 1400 خود خطاب به ملت ایران نیز صنعت پتروشیمی را در زمره معدود صنایعی معرفی کردند که «در سال ۹۹ واقعاً پیشرفت کرد و رشد کرد؛ همین بایستی ادامه پیدا کند. این حرکت تولیدی در کشور بایستی ادامه پیدا کند و موانع تولید از سر راه تولید برداشته بشود.»
مروری بر فرمایشات رهبر معظم انقلاب درباره اهمیت صنعت پتروشیمی، علاوه بر آنکه رشد این صنعت در سالهای اخیر را اثبات می کند، مسئولیت تصمیم گیران و قانونگذاران و مسئولان کشور را در هموار ساختن مسیر توسعه صنعت پتروشیمی در تکمیل جهش دوم و پیشبرد جهش سوم، دوچندان می کند.
حمیدرضا شکوهی