صنعت پتروشیمی: شرایط کار و کیفیت اشتغال

این گزارش بخش های تولید مواد شیمیایی و محصولات پتروشیمی و همچنین تولید لاستیک و پلاستیک را در بر می گیرد. در این گزارش سعی شده است که جنبه های مختلف کار در بخش پتروشیمی با اشتغال در اتحادیه اروپا به صورت کلی مقایسه شود.

 ویژگی های ساختاری

 تا سال ۲۰۱۹ حدود ۱.۸ دهم از کارگران اروپایی در صنعت پتروشیمی فعالیت می کردند. این رقم در سال ۲۰۱۰ بالغ و ۱.۷ دهم درصد بود. برخی از کشورهای صنعت پتروشیمی صحنه بسیار بالایی از اشتغال را در آن کشور بازی می کند عبارتند از: اسلوونی (۳.۵ درصد)، بلژیک (۲.۶ درصد)، جمهوری چک (۲.۵ درصد) و مجارستان (۲.۳ درصد).

 اما صنعت پتروشیمی در برخی کشورها بخش اندکی از کل اشتغال کشور را به خود اختصاص می دهند این کشورها عبارتند از: یونان (۰.۹ درصد)، پرتغال (۰.۸ درصد)،  لتونی ( ۰.۶ درصد) و قبرس ( ۰.۶ درصد).

 این در حالی است که تنها بخش کوچکی از کارگران صنعت پتروشیمی (یعنی در حدود ۱۵ درصد آنها) در بنگاه های کوچک (یعنی بین ۱ تا ۹ کارمند) کار می کنند، این رقم برای اتحادیه اروپا در حدود ۴۲ درصد است.

 در نتیجه نسبتی از کارگران که در صنایع پتروشیمی در بنگاه های کوچک و متوسط کار می کنند (بنگاه هایی که بین ۱۰ تا ۲۴۹ کارمند دارند) ۵۹ درصد و کارگرانی که در بنگاه های بزرگ کار می کنند (یعنی بنگاه‌هایی با بیش از ۲۵۰ کارمند) در حدود ۲۶ درصد است؛ این ارقام به ترتیب برای اتحادیه اروپا ۴۶ درصد و ۱۲ درصد است که حاکی از اختلاف قابل توجه اشتغال کارگران صنعت پتروشیمی در بنگاههای متوسط و بزرگ است. از سوی دیگر، صنعت پتروشیمی به لحاظ جنسیتی تحت سیطره مردان قرار دارد به طوری که حدود ۶۴ درصد از نیروی کار این صنعت را مردان تشکیل می دهند.

 در اتحادیه اروپا اکثر کارگران شاغل در صنایع پتروشیمی و تولید مواد شیمیایی بین ۳۵ تا ۴۹ سال دارند. همچنین تعداد زنان شاغل بالای ۵۰ سال در این گروه از رقمی مشابه اتحادیه اروپا بسیار کمتر است، یعنی ۱۶.۷ درصد در مقایسه با ۲۵ درصد زنان شاغل بالای ۵۰ سال در اتحادیه اروپا.

 خود اشتغالی در صنعت پتروشیمی بسیار غیرمعمول است به طوری که کمتر از یک درصد از شاغلان این صنعت خوداشتغال و دارای کارمند هستند و سه درصد از آنها خود اشتغال بدون وجود کارمند هستند، این ارقام در مقایسه با رقم متوسطه اتحادیه اروپا که به در طی ۴ و ۱۱ درصد است بسیار کمتر است.

 نمودار ۱ نشان می دهد که قراردادهای دارای مدت زمان مشخص و موقت در این صنعت در مقایسه با اتحادیه اروپا به صورت کلی کمتر رایج هستند و در صنعت پتروشیمی در بین زنان رایج تر از مردان است.

نمودار ۱- وضعیت اشتغال در صنعت پتروشیمی به تفکیک جنسیت

 علاوه بر این شغل پاره وقت در صنعت پتروشیمی در مقایسه با اتحادیه اروپا کمتر رایج است، به طوری که تنها ۱۶ درصد از زنان و ۴.۸ درصد از مردان در صنعت پتروشیمی ۳۴ ساعت یا کمتر کار می‌کنند که این رقم در مقایسه با ۳۸ درصد از زنان و ۱۲ درصد از مردان در اتحادیه اروپا قابل توجه است.

 شرایط کار

 تغییرات اخیر در شرایط کار

 نمودار 2 نشان می دهد که صنعت پتروشیمی در مقایسه با تغییرات متوسط ساعت کاری اتحادیه اروپا تغییرات اندکی را شاهد بوده است.

نمودار ۲- درصدی از کارمندان که گزارش کرده اند تعداد ساعات کاری و حقوق یا درآمد آنها در سال گذشته تغییر کرده است به تفکیک اندازه بنگاه

در بنگاه‌های کوچک نسبتی از کارمندان که گزارش کرده‌اند ساعات کاری آنها افزایش پیدا کرده است در مقایسه با اتحادیه اروپا بسیار کمتر بوده است (۹ درصد در صنعت پتروشیمی در مقایسه با ۱۹ درصد در اتحادیه اروپا)، این در حالی است که این رقم برای کارمندانی که در بنگاه های بزرگ مشغول به کار هستند بسیار بیشتر است (۲۵ درصد در مقایسه با ۱۸ درصد در اتحادیه اروپا).

 این امر حاکی از این است که کارمندان شاغل در بنگاه‌های کوچک معمولاً بیشتر تحت تاثیر کاهش ساعات کاری قرار می‌گیرند تا کارمندانی که در بنگاه های بزرگ کار می کنند.

اگر نگاهی به تغییرات حقوق یا درامد در سال قبل از انجام این تحقیق بیندازیم، به نظر می رسد که کارمندان و شاغل در بنگاه‌های کوچک در مقایسه با کارمندان بنگاههای متوسط و بزرگ بیشتر تحت تاثیر کاهش حقوق و دستمزد قرار می گیرند، همچنین نسبتی از کارمندان که در بنگاه‌های کوچک کاهش درآمد خود را گزارش می‌کند بسیار بزرگتر از نسبتی است که گزارش افزایش دستمزد خود را ارائه می دهند.

اما به طور کلی در کل تعداد کارمندانی که در صنعت پتروشیمی کاهش درآمد خود را گزارش کرده‌اند در مقایسه با اتحادیه اروپا ۶۱۰ درصد کمتر بوده است.

 علاوه بر این کارکنان صنعت پتروشیمی در مقایسه با نرخ متوسط اتحادیه اروپا بیشتر تحت تاثیر بازسازی و ساختاری و معرفی فناوری های جدید قرار گرفته اند ( نمودار ۳). در صنعت پتروشیمی نیز مانند اتحادیه اروپا تعدادی از کارمندان که گزارش کرده اند تحت تاثیر بازسازی ساختاری و معرفی فناوری ها و فرآیندهای تولیدی جدید قرار گرفته اند با افزایش اندازه بنگاه افزایش می یابد.

 اگرچه بسیار محتمل تر است که کارمندان با هر سایز بنگاهی در صنعت پتروشیمی تغییرات بیشتری را گزارش کنند. البته این تغییرات در بنگاه های متوسط و کوچک بسیار متداول تر از بنگاه‌های بزرگ است.

نمودار ۳- بازسازی ساختاری و معرفی فناوری های جدید در سه سال گذشته به تفکیک اندازه بنگاه