در واقع پاندمی کووید-19 همه چیز را تغییر داد. اختلال در زنجیره‌های عرضه، توقف تولید در جای جای جهان، مرزهای بسته و هفته های متمادی قرنطینه باعث شد که اقتصاد جهانی در رکود فرو رود، همین اتفاقات سال ۲۰۲۰ را به «سال بحران» با ابعاد پیش‌بینی نشده تبدیل کرد.
اگرچه هنوز پاندمی کرونا پایان نیافته است اما سرعن گرفتن روند واکسیناسیون در اکثر کشورها باعث شده است امیدهایی برای پایان این بحران شکل بگیرد. اگرچه باید به این نکته مهم توجه داشته باشیم که مسائل عمده ای که قبل از شیوع ویروس کرونا در صنعت پتروشیمی وجود داشتند هنوز هم باقیست.
پاندمی کرونا در واقع چالش های جدیدی را برای صنعت پتروشیمی به وجود آورد که بایستی با آنها مواجه شود و در برخی موارد آن ها را تامین مالی نماید. اما سال ۲۰۲۱ «سال بازگشت» بوده است، سالی که در آن مدل‌های تجاری جدید مورد آزمایش قرار داده شده اند تا بتوانند با محیط جدید کسب و کار وفق داده شوند.
آیا ما در شروع یک چرخه جدید هستیم؟
بعد از قرنطینه در سرتاسر جهان بازار پتروشیمی در اواسط سال ۲۰۲۰ به بدترین شرایط خود رسید. اما در نیمه دوم سال ۲۰۲۰ افزایش تقاضای داخلی در چین باعث شد که نشانه هایی از ورود به فاز بهبود دیده شود. اگرچه روند این بهبود در همه زیربخش‌های یکسان نبوده است زیرا بعضی از زیربخش ها بهتر از سایر آنها کار کرده‌اند.
به عنوان مثال، مواد شیمیایی مورد استفاده در کاربردهای الکترونیکی، پلیمر های تخصصی، کاتالیزورها و مواد اولیه مورد استفاده در صنایع غذایی در حال حاضر رشد بیش از حد متوسط پیش بینی شده در سال ۲۰۲۱ را تجربه می کنند، ضمن اینکه برخی از بخش‌ها نیز به دلیل افزایش تقاضا در نتیجه بحران سلامت نیز با رشد قابل توجهی مواجه بوده‌اند (برای مثال صنایع بسته بندی، پلکسی گلاس، گازهای صنعتی و غیره).
بهبود از شرایط بحرانی کرونا نیز از نظر جغرافیایی متوازن نبوده است، در حالی که چین بهبودی بسیار قابل توجهی داشته است، در اروپا روند بهبود بسیار کند بوده و ایالات متحده آمریکا بین این دو قرار دارد.
این عدم توازن در مورد قیمت ها نیز حتی بسیار مشهور تر و پر رنگ تر است: قیمت ها و حاشیه سود ایجاد شده در این صنعت در نیمه اول سال ۲۰۲۰ به دلیل کاهش موجودی و پایین بودن نرخ های بهره برداری و همچنین به دلیل کاهش قیمت های مواد اولیه به کمترین سطح خود رسید، اما در نیمه دوم همین سال به لطف بهبودی در سرتاسر جهان، سطوح پایین موجودی و همچنین ذخیره سازی مجدد قیمت ها با رشد قابل توجهی مواجه شدند.
در سال ۲۰۲۱ در آن واکسن های بسیاری در دسترس بودند و به همین دلیل میزان ابتلا به ویروس کووید-19 به طور قابل توجهی کاهش یافت، تقاضا در بازارهای شیمیایی رو به بهبود گذاشت - در عین حال انتظار می رفت که رشد تولید ناخالص جهان نیز بهبود یابد. اگر چه هیچ وقت نمی توان رشد تقاضا را خیلی پیش‌بینی کرد.
بر خلاف آنچه که گفته شد تحلیلگران صنعت پتروشیمی معتقد بودند که حجم مبادلات در این صنعت بین ۴ تا ۶ درصد رشد خواهد داشت بسته به اینکه در چه زیربخش و در مورد چه محصولی صحبت می کنیم. نکته قابل توجه این است که روند بهبود در اروپا در مقایسه با کشورهای آسیایی و آمریکایی بسیار کند پیش می رفت و این به دلیل افزایش ارزش یورو و افزایش نرخ ابتلا به ویروس کووید-19 و همچنین محدودیت‌های اجتماعی و برگزیت بود.
همین امر باعث شد که سال ۲۰۲۱ همچنان برای اروپا سال گذار در صنعت پتروشیمی باشد و در نیمه اول سال ۲۰۲۱ بهبودی با سرعت بسیار اندک مشاهده شود اما در نیمه دوم این سرعت افزایش پیدا کرد.
چالش های بازگشت به زندگی نرمال
کووید-۱۹ باعث شد که برخی از روند های بلندمدت در صنعت سرعت پیدا کنند. بنابراین نرمال های جدید زندگی با قبل متفاوت خواهد بود. نکاتی که در ادامه گفته می شود تاثیر قابل توجهی بر روی توسعه صنعت پتروشیمی در سال ۲۰۲۱ و پس از آن خواهند گذاشت:
۱. پایداری روند بهبود چین مسئله بسیار حیاتی برای رشد جهانی و همچنین میزان سودآوری صنعت در سال ۲۰۲۱ بوده و سرعت بهبود در این سال را تعیین می کند. چین بزرگترین بازار محصولات پتروشیمی دنیاست - که حدود ۴۰ درصد از فعالیت صنعت پتروشیمی جهان به آن تعلق دارد- این سهم تا سال ۲۰۳۰ به ۵۰ درصد خواهد رسید. تاکنون چین سریع ترین روند بهبود اقتصادی را در دنیا داشته است. تقاضای داخلی - به خصوص در زیرساخت ها، بازار مسکن و بخش خودروسازی- به طور قابل توجهی افزایش یافته است، که همین امر باعث افزایش تقاضا و قیمت برای مواد شیمیایی و پتروشیمی شده است. ریسک های شفافی که در مورد روند بهبود در چین وجود دارد یکی تعرفه‌های تجاری و دیگری توسعه برنامه‌ریزی شده برای ادغام ظرفیت‌های تولیدی است.
۲. رشد حجم مبادله در زیر بخش ها از یک بازار نهایتا به یک بازار نهایی تفاوتهای بسیار چشمگیری دارد. بازارهای حمل و نقل مانند خودروسازی، هواپیماسازی و بازارهای خدمات پس از فروش اتومبیل، سوخت ها و بازارهای صنعتی گسترده تر و همچنین مراقبت های بهداشتی (محصولات آرایشی، عطر و ادکلن، محصولات مراقبت از مو) روند بهبود بسیار سریعی را طی می کنند. اما سرعت رشد در بخش های مانند تجهیزات پزشکی، محصولات بهداشتی، مبلمان، بسته بندی و محصولات خویش مصرف که بدلیل افزایش تقاضا در سال گذشته با بهبود نسبی مواجه شده بودند، بسیار کند خواهد بود. به طور خاص، افزایش تقاضا برای اتومبیل در اتحادیه اروپا اهمیت کلیدی برای بهبود بخش پتروشیمی خواهد داشت و نقش مهمی را در بسیاری از شرکت های تولید کننده مواد شیمیایی تخصصی ایفا خواهد کرد، برخی از این بخش ها عبارتند از: رنگ و انواع پوشش و روغن، پلیمر های تخصصی، افزودنی های پلاستیک، انواع چسب و درزگیر و انواع روان کننده به طور نسبی رشد آنها را تحت تأثیر قرار خواهد داد.
۳. جهانی سازی معکوس قبل از شیوع پاندمی کرونا و به دلیل برگزیت و تنش بین آمریکا و چین نیز از قبل مطرح شده بود. پاندمی کرونا آسیب پذیری بسیاری از زنجیره های عرضه محصولات پتروشیمی بین المللی را هایلایت کرد و نیاز به تقویت کانال های عرضه محلی و امکانات محلی را بیش از پیش آشکار کرد. این امر منجر به افزایش سرمایه گذاری محلی در تجهیزات تولید مواد شیمیایی در سال ۲۰۲۱ شد، ضمن اینکه باعث شد که زنجیره‌های توزیع گسترده تری نیز شکل بگیرد به ویژه در مورد مواد اولیه حیاتی که در صنایعی مانند کشاورزی، هواپیماسازی، محصولات دارویی و شبه رسانه ها مورد استفاده قرار می گیرد. این امر نیازمندی های سرمایه برای شرکت های پتروشیمی را افزایش خواهد داد.
۴. به دلیل سرعت گرفتن کارایی انرژی و کربن زدایی، بسیاری از دولت ها سیاست های محیط زیستی خود را ارتقا می بخشند تا به این ترتیب سرمایه گذاری در منابع انرژی پاک را افزایش دهند. تولید خودروهای هیدروژنی، سبک و برقی، کاهش انتشار دی اکسید کربن و بازیافت به شدت مورد توجه قرار گرفته اند، و همین امر فرصت های تجاری بی‌نظیر را برای شرکت‌های پتروشیمی در زمینه افزایش کارایی انرژی به وجود آورده است.