صنعت پتروشیمی و تراژدی موادشیمیایی

امروز بیش از هر زمان دیگری اطلاعات در مورد مواد شیمیایی وجود دارد اما هنوز هم نااطمینانی های بسیاری در مورد این وجود دارد که آیا داده‌های درست به دست ما می رسد و یا اینکه آیا ریسک ها به اندازه کافی مورد ارزیابی قرار گرفته اند.

 قوانین و مقررات ثبت، ارزیابی، نظارت و محدودیت مواد شیمیایی (REACH) تولید و مصرف مواد شیمیایی را تحت پوشش قرار می‌دهد و تاثیرات بالقوه آنها را بر روی سلامت انسان و محیط زیست ارزیابی می‌کند. این قانون بسیاری از مواد شیمیایی تولید شده در اروپا را ملزم می‌کند تا ثبت شوند.

همچنین بر اساس این قانون بسیاری استفاده از مواد شیمیایی پرخطر کنترل می شود. در برخی از موارد مواد شیمیایی می توانند محدود یا ممنوع شود که در این صورت شرکت های پتروشیمی موظف هستند جایگزین‌های مطمئن‌تری را معرفی کنند.

مواد شیمیایی که در ساختن خانه ها، کسب و کارها و صنعت مورد استفاده قرار می گیرند می توانند به آسانی وارد محیط آب شوند. اگرچه بخش مهمی از این آب از طریق جوی ها و آب راه ها وارد محیط آبی میشوند.

 برخی از مواد شیمیایی به دلیل استفاده در گذشته در محیط زیست منتشر می‌شوند. برای مثال، فعالیت های معدنی در گذشته باعث شده است که مقادیر قابل توجهی از انواع فلزات از زیر زمین به آب های سطح زمین نفوذ کند.

 همه مواد شیمیایی به صورت بالقوه برای سلامت انسان مضر هستند اگر که میزان کافی از آنها وارد بدن انسان شود. برای اطمینان از سالم بودن آب آشامیدنی تجهیزات بسیار گرانقیمتی مورد نیاز است تا مواد شیمیایی آب را حذف کند.

 مواد شیمیایی موجود در محیط آبی می تواند برای زندگی حیوانات دریایی و زندگی حیات وحش که این محیط زیست از آنها حمایت می‌کند مضر باشد. وجود حتی مقادیر بسیار کم از مواد شیمیایی می تواند سلامت حیوانات را تحت تاثیر قرار دهد، به عنوان مثال می تواند سیستم عصبی و تولید مثل آنها را تحت تأثیر قرار دهد. برخی از مواد شیمیایی تاثیر بسیار فوری بر روی زندگی موجودات دریایی دارند زیرا مقدار سم موجود در آنها بسیار زیاد است.

 در حال حاضر میزان تاثیر آلودگی ناخالص آب ها از منابع آلوده کننده مختلف بسیار زیاد شده است. این بدان معناست که کل حیوانات در آب های آلوده زندگی می کنند. اگرچه در حال حاضر چالش اصلی ما این است که بفهمیم آیا سطوح بسیار پایین از مواد شیمیایی که در محیط زیست وجود دارند می‌توانند تاثیرات بیشتری بگذارند، به طوری که نسل های بعدی را نیز تحت تاثیر قرار دهند.

 به منظور جلوگیری از انتشار مواد شیمیایی در محیط زیست قوانین و استانداردهای بسیار سختگیرانه برای مواد شیمیایی در نظر گرفته شده است. این یک چالش بسیار جدی است به دلیل این که بسیاری از مواد شیمیایی غیر قابل شناسایی هستند و انتشار آنها از منبع اجتناب ناپذیر است و در محیط زیست بسیار مقاوم و پایدار هستند.

 استانداردهای کیفیت محیط زیست

 استانداردهای کیفیت محیط زیست (EQSs) کیفیت و میزان فشار موجود در محیط آبی را اندازه گیری می کند. برنامه های مدیریت حوضه های رودخانه ای سال ۲۰۲۱ نشان می دهد که استانداردهای مربوط به کیفیت آب تا چه اندازه رعایت شده است.

 وضعیت شیمیایی آب: مواد دارای اولویت و مواد خطرناک دارای اولویت

 مدیریت مواد شیمیایی موجود در محیط آبی بر روی مواد شیمیایی تمرکز می کند که بیشترین میزان ریسک را برای سلامت انسان و حیات وحش دارد. برای این کار از استانداردهای کیفیت محیط زیست برای ارزیابی این مواد شمیایی استفاده می شود که به صورت مرتب مورد تجدیدنظر قرار می‌گیرند. ما دو گروه از مواد شیمیایی را برای ارزیابی وضعیت مواد شیمیایی آب های سطحی در نظر می گیریم:

- مواد دارای اولویت: میزان انتشار این مواد بایستی به صورت مرتب کاهش پیدا کند تا بتواند استانداردهای کیفیت محیط زیست را در همه محیط های آبی برآورده کند. یک محیط آبی در شرایطی به وضعیت مناسب مواد شیمیایی می رسد که بتواند تمرکز مواد شیمیایی دارای اولویت را در سطوحی کمتر از آستانه تعیین شده توسط استانداردهای کیفیت محیط زیست نگهدارد.

- مواد شیمیایی خطرناک دارای اولویت: مجموعه مواد شیمیایی دارای اولویت بایستی به شدت از لحاظ سلامتی مورد ارزیابی قرار گیرند. در مورد این دسته از مواد شیمیایی همچنانی که باید استانداردهای کیفیت محیط زیست در مورد آنها رعایت شود و در نهایت باید به یک مرحله‌ای برسیم که همه این مواد از ترکیبات شیمیایی به صورت کامل حذف می شوند.

 وضعیت مواد شیمیایی آب: آلاینده های خاص

 در بریتانیا علاوه بر گروه بندی فوق یک گروه دیگر از آلاینده های آب نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرند که تحت عنوان آلاینده‌های خاص از آنها یاد می شود.

این مواد شیمیایی موادی هستند که به طور خاص در مقادیر بسیار زیاد در آب های بریتانیا یافت می شوند. استانداردهای کیفیت آب بریتانیا در تطابق با دستورالعمل فنی اتحادیه اروپا تنظیم شده است. ارزش های دقیق استانداردهایی که برای کیفیت آب در بریتانیا تعریف شده‌اند در واقع توسط گروه مشاوره فنی بریتانیا نیز مورد تایید قرار گرفته اند.

 شکست استانداردهای کیفیت محیط زیست

 برنامه های نظارتی در مورد آب و موجودات زنده در آب و آب های شور به کشورها اجازه می دهد تا میزان تطابق استانداردهای کیفیت محیط زیست را مورد ارزیابی قرار دهند. از سال ۲۰۱۶ تاکنون تقریباً ۱۲ هزار نمونه از آب‌های سطحی در بیش از ۱۰۰۰ نقطه نمونه‌گیری و بیش از ۱۰۰ نمونه از موجودات دریایی از تقریباً ۱۰۰ مکان نمونه گیری جمع آوری شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند.

در بسیاری از نمونه های بدست آمده نه تنها مواد شیمیایی دارای اولویت و کشف شدن بلکه مقادیر معتنابهی از مواد شیمیایی خطرناک دارای اولویت در اکثر نمونه ها مشاهده شد. اگر چه استفاده از این مواد شیمیایی سال ها پیش ممنوع شده است اما هنوز این مواد شیمیایی در آب‌های بریتانیا مشاهده می‌شوند.

چالش های نوظهور

 بسیاری از مواد شیمیایی خطرناک سال ها پیش از وضع مقررات سختگیرانه استفاده شده اند. مواد شیمیایی جدید نیز هر روز تولید و به زندگی روزمره ما اضافه می شوند. تکنیک های تحلیلی به سرعت در حال پیشرفت هستند، به نحوی که به ما اجازه می‌دهند که کمترین میزان از تراکم مواد شیمیایی را اندازه گیری کنیم.

وجود مواد شیمیایی در زندگی روزمره ما در خانه ما در محل کار ما و در محیطی که در آن زندگی می‌کنیم تا حدی اجتناب ناپذیر است. برخی از این مواد شیمیایی هیچ ریسکی ندارند. ا

گر چه اندازه گیری اثرات بلند مدت این مواد شیمیایی بسیار کار سختی است اما هیچگاه نمی‌توانیم همه تاثیرات مخرب مواد شیمیایی را بفهمیم، نکته غم‌انگیز ماجرا این است که حتی اگر بتوانیم اثرات مخرب این مواد شیمیایی را بر سلامت انسان دریابیم این اثرات با اثراتی که این مواد بر روی حیات وحش و محیط زیست دارند بسیار متفاوت خواهد بود.

 یکی از راه‌ها این است که بتوانیم از سیستم‌هایی استفاده بکنیم که مبتنی بر هوش مصنوعی هستند و به این ترتیب بتوانیم میزان آلاینده های ورودی به محیط زیست را کنترل کنیم. به این منظور باید بتوانیم شبکه های بین المللی را برای این موضوع شناسایی و فعال کنیم. به این ترتیب می توانیم همه چالش های نوظهور در زمینه آلودگی محیط زیست را شناسایی و سریعتر اقدام کنیم