رشد و رقابت پذیری در صنعت پتروشیمی اتحادیه اروپا

در پی شیوع بیماری کووید-۱۹ محصول تولیدی در ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا در نیمه اول سال ۲۰۲۱ در مقایسه با مدت مشابه در سال ۲۰۲۰ به اندازه 9/12 درصد افزایش پیدا کرد. بخش تولیدی ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا در کل به میزان 7/5درصد از تولید خود را در دوره پاندمی از دست داد. بیشترین میزان کاهش تولید مربوط به بخش های خودروسازی، صنعت چاپ، ماشین آلات و تجهیزات بود.

نمودار 1- تولید صنعت پتروشیمی در 27 کشور عضو اتحادیه اروپا

منبع:  Cefic Chemdata International

داده های آماری مربوط به ماه‌های ژانویه تا ژوئن سال ۲۰۲۱ نشان می دهد که میزان محصول تولیدی در بخش شیمیایی ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۱ در مقایسه با سطح سال گذشته به میزان 5/7 درصد افزایش یافته است (ژانویه تا ژوئن سال ۲۰۲۰)، همچنین این رقم 2/2 درصد بالاتر از طرح سال ۲۰۱۹ (ژانویه تا ژوئن سال ۲۰۱۹، قبل از شروع بیماری کرونا) است.

در ماه ژوئن سال ۲۰۲۱ میزان محصول تولیدی در بخش شیمیایی ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا ۱۱ درصد بالاتر از سطح سال ۲۰۲۰ بوده است. این یعنی میزان محصول تولیدی در صنعت شیمیایی به سطوح نرمال قبل از پاندمی بازگشته است اما هنوز هم این صنعت با دوران پر چالشی روبروست.

 چالش‌های بسیار زیادی پیش روی این صنعت قرار دارد زیرا بخش شیمیایی در ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا قرار است که دوران گذار دوگانه را برای برآوردن اهداف «توافق سبز اروپا» طی کنند، که شامل حرکت به سمت آب و هوای خنثی، چرخه ای و دیجیتال است در حالی که پیش‌بینی می‌شود که اصلاحات در چارچوب قانونگذاری صنعت شیمیایی اتحادیه اروپا نیز بر اساس مقررات مربوط به استراتژی های مواد شیمیایی برای پایداری صورت گیرد.

 ظرفیت بهره برداری در کشورهای عضو اتحادیه اروپا بسیار بالاتر از متوسط بلندمدت آن است

کاهش قابل توجه در ظرفیت بهره برداری در صنعت شیمیایی در ابتدای سال ۲۰۲۰ به دلیل اثرات جانبی شروع بحران پاندمی بود، زمانی که هم تولید و هم ظرفیت بهره برداری به طور قابل توجهی در نیمه اول سال ۲۰۲۰ کاهش پیدا کرد.

 بر اساس داده های آماری منتشر شده از مطالعه تجاری کمیسیون اروپا، نرخ بهره برداری از ظرفیت در صنعت پتروشیمی ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا به ارزش 4/83 در سه ماهه دوم سال ۲۰۲۱ رسید، که این رقم بالاتر از رقم ۷۴ درصد در دوره مشابه سال گذشته است.

نمودار ۲- نرخ بهره برداری از ظرفیت تولید مواد شیمیایی در ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا

منبع: European Commision Business and Consumer Survey: companies answering the question “At what capacity is your company currently operating (as a percentage of full capacity)?

 نرخ بهره برداری از ظرفیت 2/2 درصد بالاتر از سطح سال ۲۰۱۹ بود (سه ماهه دوم سال ۲۰۲۱ در مقایسه با سه ماهه دوم سال ۲۰۱۹)، و همچنین بالاتر از میانگین بلند مدت (۲۰۱۹-۱۹۹۵).

 اروپا در مقایسه با ایالات متحده آمریکا و خاورمیانه عدم مزیت رقابتی دارد

  صنعت تولید مواد شیمیایی انرژی‌بر است. در شرایطی که رقابت جهانی بسیار سنگین و فشرده است افزایش هزینه های انرژی در اروپا در مقایسه با رقبای آن می‌تواند میزان رقابت پذیری منطقه را تحت تاثیر قرار داده باشد. اتیلن در مقیاس جهانی بیشترین حجم را به لحاظ مواد اولیه در صنعت پتروشیمی به خود اختصاص می دهد. در واقع اتیلن خوراک اصلی برای تولید انواع پلاستیک، انواع شوینده ها و پوشش دهنده ها در مقایسه با بقیه مواد است.

نمودار ۳- هزینه‌ تولید اتیلن از کراکر های بخاری منطقه‌ای

 منبع: ICIS

 هزینه های انرژی پاشنه آشیل صنعت پتروشیمی اروپا هستند به خصوص در مقایسه با ایالات متحده آمریکا. اختلاف هزینه تولید و ایالات متحده آمریکا و اروپا بین سال های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷ به شدت کاهش یافت. تولید اتیلن در اروپا در سال ۲۰۱۴ در حدود 7/2 برابر گرانتر بود. از آن به بعد این وضعیت تا سال ۲۰۱۷ همواره رو بهبود بود ( 2/2 برابر گرانتر در سال ۲۰۱۵، 8/1 گران تر در سال ۲۰۱۶ و 6/31برابر گرانتر در سال ۲۰۱۷).

 در سال ۲۰۲۰ هزینه تولید اتیلن در اروپا ۳۰ درصد کمتر از سطح سال قبل بود. این در حالی است که در دوره زمانی مشابه کاهش هزینه کمتری در ایالات متحده آمریکا و خاورمیانه اتفاق افتاده است.

 تصویر جهانی در سال ۲۰۲۰ یک پیام بسیار شفاف داشت: اروپا هنوز هم در مقایسه با ایالات متحده آمریکا و خاورمیانه عدم مزیت رقابتی دارد. هزینه تولید اتیلن در اروپا در سال ۲۰۲۰ بالاترین رقم بود.

 اقتصادهای نوظهور مهم با سرعتی بسیار بیشتر از اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا رشد می‌کنند

 دلیل دوره زمانی ۱۱ ساله از سال ۲۰۱۰ تا سال ۲۰۲۰ صنعت پتروشیمی اتحادیه اروپا هیچ رشدی نداشته است ( نرخ رشد 1/0%). این در حالی است که تولید در چین برای سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ رشد متوسط سالانه 1/8 درصدی را تجربه کرده است. چین با این نرخ رشد سایر اقتصادهای نوظهور مانند روسیه ( 7/4 درصد)، کره جنوبی ( ۲ درصد) و هند ( 1/4 درصد) را پشت سر گذاشته است.

نمودار ۴- رشد متوسط تولید محصولات شیمیایی در سال

منبع:  Cefic Chemdata International

 اقتصادهای نوظهور از کشورهای صنعتی از نظر تولید محصولات شیمیایی پیش گرفته اند. این کشورها نرخ رشد متوسط تولید محصولات شیمیایی جهان را در طول بازه زمانی بین سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ افزایش داده اند. اتحادیه اروپا نسبت به مناطق مهم آسیا عقب مانده است.

 تغییر تولید به آسیا و افزایش متناسب تولید محصولات شیمیایی، جمعیت سرخورده اروپا و تغییر تولید محصولات پتروشیمی به کشورهای غنی از منابع اولیه برخی از مثال های هستند که این تغییرات را توجیه می‌کنند. همه این عوامل بر کاهش سهم اتحادیه اروپا در تولید محصولات شیمیایی صحه می گذارند. اگر بخواهیم اعداد مطلق را با یکدیگر مقایسه کنیم، احتمال دارد که این صنعت در آینده رشد کند اما با آهنگ بسیار کمتر.

 انتظار می‌رود که افزایش تقاضای جهانی ادامه داشته باشد

  تحلیل بلندمدت نشان می‌دهد که رشد کلی تقاضای محصولات شیمیایی و همچنین تولید و نیز رشد سریعتر تولید محصولات شیمیایی در مناطق نوظهور و روندی است که انتظار می‌رود در آینده نیز ادامه داشته باشد. تا جایی که انتظار می رود فروش محصولات شیمیایی در سطح جهان در سال ۲۰۳۰ به سطح ۶.۲ تریلیون یورو برسد.

 انتظار می رود که در این بازه زمانی صنعت شیمیایی اتحادیه اروپا در رتبه سوم را گیرد. چین که در حال حاضر ۴۰ درصد از سهم بازار جهانی محصولات شیمیایی را به خود اختصاص داده است در سال ۲۰۱۳ به نخستین بازار را همچنان حفظ خواهد کرد، جایگاهی که زمانی نه چندان دور به اروپا تعلق داشته است.

 اگرچه رقابت در بازار شیمیایی چین در حال شدت گرفتن است و در حال حاضر تقاضا نسبت به گذشته اندکی ضعیف تر است اما چین هنوز هم جذاب ترین بازار هم برای تولیدکنندگان و هم برای صنایع مشتری محصولات شیمیایی است.

انتظار می رود که در میان مدت تولید کنندگان محصولات شیمیایی اروپا به دلیل توانمندی های فناوری بسیار بالا و همچنین محصولات نوآورانه از ادامه روند رو به افزایش رشد در چین هم به لحاظ صادرات و هم به لحاظ سرمایه گذاری های محلی بهره‌مند شود. اینکه اروپا تا چه حد می تواند از این موقعیت رقابتی بهره برداری کند بستگی به قدرت رقابت پذیری آن در هر یک از زیر بخش‌های بازار و همچنین توسعه بازارهای مصرفی نهایی است و اتکا به صنعت پتروشیمی، برای این منظور به تلگرام بدون نیاز دارد که سرمایه گذاری های کلانی را در بخش های تولید محصولات شیمیایی مصرفی، خودروسازی، محصولات الکترونیکی و مواد غذایی انجام دهد‌.

نمودار ۵- پیش بینی تولید محصولات شیمیایی بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۳۰

منبع:  Cefic Chemdata International