صنعت پتروشیمی جهانی: فرصت ها و چالش ها

آمار منتشر شده حاکی از این است که میزان فروش مواد شیمیایی در بازارهای جهانی از ۱۱۷۲ میلیارد یورو در سال ۲۰۰۹ به ۳۶۶۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۹ رسیده است.

تغییر و تحولات عمده که در این بازار به واسطه رکود ناشی از پاندمی کرونا در سال ۲۰۲۰ اتفاق افتاد به طور اجتناب ناپذیری صنعت را تحت تاثیر قرار داده و میزان تولید و رشد تقاضا و تولید مواد شیمیایی را کاهش داد، اما روند افزایشی این متغیرها از سال ۲۰۲۱ آغاز شد و تاکنون ادامه داشته است.

 اگر بخواهیم نگاه عمیق‌تری به داده های منتشر شده داشته باشیم تجربه و چشم انداز این صنعت بسیار پر نوسان تر از تصویر ارائه شده است. نوسانات قابل توجهی به این کشور های مختلف و مناطق جغرافیایی مختلف و بخش های مختلف صنعت پتروشیمی وجود داشته است.

 تصویر نامتوازن از میزان تولید محصولات شیمیایی در سراسر جهان بسیار مشهود است، حتی بین کشورهایی که در منطقه مشاور قرار دارند. در حال حاضر چشم انداز فرصتها و چالشهای پیش روی این صنعت در حال تغییر است.

 بازار های نهایی در حال توسعه به سمت ارزش های جدید در حال حرکت هستند و تمایل بسیار زیادی به اصول پایداری وجود دارد، در حالی که نیاز به رعایت مقررات مربوط به حفظ محیط زیست و همچنین تحولات فناوری از فرصت های بنیادین هستند که پیش روی این صنعت قرار دارد. در این یادداشت سعی بر این است که چشم انداز کلی صنعت پتروشیمی جهان و همچنین روندهای جاری آن شامل روند تحولات، فرصت های موجود رشد و چالش های بالقوه در مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.

 چشم انداز بازار جهانی پتروشیمی عمدتا مثبت است

 چشم انداز جهانی تولید محصولات پتروشیمی مثبت است، اکثر تحلیلگران این صنعت رشد را برای آن پیش‌بینی کرده اند، به خصوص برای چین و اقتصادهای در حال ظهور. بر اساس داده های منتشر شده توسط BASF، تولید جهانی محصولات شیمیایی (به جز محصولات دارویی) در سال ۲۰۲۱ به میزان 4/4 درصد رشد کرده است.

 این نرخ روز بالاتر از نرخ متوسط رشد است که قبلاً برای این سال پیش بینی شده بود و نشان می دهد که پس از رکود ناشی از پاندمی کرونا این بازار به سمت بازیابی خود حرکت کرده است، زیرا میزان تولید محصولات شیمیایی در سال ۲۰۲۰ به میزان 4/0 درصد کاهش یافته بود (این رقم را مقایسه کنید با افزایش 9/1 درصدی تولید محصولات شیمیایی در سال ۲۰۱۹).

 داده های مربوط به روند تولید حاکی از این است که رشد تولید محصولات شیمیایی عمدتاً در بازارهای نوظهور بچی نخواهد بود که در حال حاضر نیز با فاصله بسیار زیاد فروشنده پیشرو در بازار جهانی است. بر اساس همین گزارش های آماری میزان فروش محصولات شیمیایی توسط چین در سال ۲۰۲۱ در جایگاه اول قرار داشته است و پس از آن اروپا و ایالات متحده آمریکا در رتبه های بعدی قرار داشته اند.

 نرخ رشد تولید محصولات شیمیایی در سال ۲۰۲۰ در مقایسه با سال گذشته در اتحادیه اروپا به میزان ۲ درصد کاهش یافته است، این نشان دهنده الگوهای متفاوت رشد در بین مناطق مختلف است. تولید محصولات پتروشیمی در هلند همچنان بسیار زیاد و باثبات است و این در حالی است که بلژیک، آلمان و اسپانیا با کاهش ۱ تا ۳ درصدی تولید محصولات شیمیایی مواجه بوده اند.

اگرچه این در ایتالیا با کاهش بسیار بیشتری مواجه بوده و به اندازه ۸ درصد کاهش یافته است، فرانسه نیز با کاهش تولید قابل‌توجه ۹ درصدی مواجه بوده است.

 کاهش میزان تولید در سال ۲۰۲۰ در آمریکا نیز مشهود است. تولید محصولات شیمیایی در آمریکای شمالی به میزان 6/4 درصد کاهش یافته است و آمریکای جنوبی با رقم پایین تر 1/1 درصد شاهد کاهش تولید محصولات شیمیایی بوده است. همه اینها در شرایطی است که بزرگترین فروشنده محصولات شیمیایی در جهان یعنی چین میزان تولیدش را 4/3 درصد افزایش داده است.

 صنایع تولید محصولات شیمیایی می توانند تحت تاثیر رویدادهای سیاسی و اقتصادی در زمینه طول زنجیره ارزش و همچنین زنجیره عرضه خود قرار بگیرند. نمونه چنین رویدادی را می‌توان اخیراً در افزایش قیمت نفت و افزایش های بسیار شدید ناشی از آن در کشورهای اروپایی دانست.

همین مسئله باعث شده از تولیدکنندگانی که محصولات تولیدی شن عمدتاً انرژی بر است به شدت تحت تأثیر قرار گرفته و به صورت موقت تولید خود را متوقف کنند. به عنوان مثال می توان از تولید کنندگان کود شیمیایی نام برد که تولید خود را به دلیل افزایش بسیار قابل توجه هزینه تولید هیدروژن (که در فرآیند تولید آمونیاک مورد استفاده قرار می گیرد) به شدت کاهش داده اند.

 بسیاری از پیش‌بینی‌ها حاکی از این بود که شاهد رشد قابل توجه در صنایع خودروسازی خواهیم بود که در صنایعی مانند کشاورزی، ساختمان سازی، کالاهای مصرفی، کالاهای مصرفی بادوام بخش های تولیدکننده محصولات بهداشتی و مواد غذایی، میزان تقاضا برای محصولات شیمیایی در سراسر جهان را افزایش خواهد داد. اگرچه انتظار می‌رود که تصویر رشد نامتوازن در بازارهای جهانی همچنان ادامه داشته باشد و روندهای رشد تمایل به سمت شرق داشته باشند، اهداف اصلی این روند چین و اقتصادهای نوظهور هستند.

 پیش بینی رشد در بخش تولید مواد شیمیایی کشاورزی

 بر اساس گزارش های تحقیقاتی بازار، بازار جهانی محصولات شیمیایی بخش کشاورزی تا پایان سال ۲۰۲۵ میلادی ارزشی بالغ و 4/308 میلیارد دلار آمریکا خواهد داشت، این بدان مفهوم است که نرخ رشد مرکب سالانه در این بخش بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۵، در حدود 69/4 درصد خواهد بود.

قبل از آغاز پاندمی کرونا ۲۰ شرکت برتر تولید کننده محصولات شیمیایی کشاورزی در جهان با نرخ رشد متوسط سالانه های 6/5 درصد تولید خود را افزایش می دادند. ۲۰ شرکت برتر تولید کننده محصولات شیمیایی کشاورزی در جهان در سال ۲۰۱۹ مجموعه فروش شان بالغ بر 53/59 دلار آمریکا بوده است، به این معنی که میزان رشد تولید این بخش در سال ۲۰۱۹ به اندازه 13/3 میلیارد دلار آمریکا بوده چه در مقایسه با سال ۲۰۱۸، اندازه 396/56 میلیارد دلار آمریکا رشد داشته است.

 پاندمی کووید ۱۹ یکی از دلایلی است که باعث شده از رشد این بخش کاهش یابد. در پی پاندمی زنجیره های عرضه به شدت تحت تاثیر قرار گرفتند و قرنطینه و مقررات سخت آمد و شد باعث شد که کشاورزان با مشکلات عدیده‌ای برای صادرات محصولات شیمیایی کشاورزی مواجه شوند.

علاوه بر این بسیاری از مزارع با مشکلات عمده‌ای در زمینه استخدام نیروی کار کافی مواجه شدند زیرا بیماری و قرنطینه باعث شده بود که رفت و آمد افراد به روستاها و مشکلات بسیاری مواجه شود. مزارعی که با کمبود نیروی کار مواجه بودن تصمیم گرفتند که زمین های کمتری را کشت کنند و بنابراین نیاز کمتری به کود شیمیایی آفت کش و انواع سموم و سایر مواد شیمیایی کشاورزی داشتند.

 تولید کنندگان محصولات کشاورزی کوچک و مزارع کوچک با مشکلات بسیار شدیدتر ای در زمینه پرداخت‌های مالی و بدهی مواجه بودند. تا جایی که بسیاری از تحلیلگران بازارهای محصولات شیمیایی هشدار دادند که تأثیرات ناشی از پاندمی کووید ۱۹ می تواند تولیدکنندگان کوچک محصولات کشاورزی را به سمت یک دوره تسلسل از سرمایه‌گذاری کمتر، برداشت کمتر و چرخه تکراری ناامنی غذایی و مالی هدایت کند که چنین رویدادی میلیون‌ها نفر را در سرتاسر جهان تحت تاثیر قرار خواهد داد.

این باعث خواهد شد که ریسک بسیار بزرگی برای صنعت تولید مواد شیمیایی کشاورزی به وجود آید، زیرا شرکت‌های کوچک تولید کننده این مواد تقریباً ۳۰ درصد بازار این صنعت را در کشورهای نوظهور در آسیای جنوبی به خود اختصاص داده اند.