توسعه صنایع پائین‌دستی پتروشیمی از برنامه و اهداف همیشگی سازمان منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی بوده است، چه برنامه‌ای برای راه‌اندازی این صنایع در دست دارید؟
متأسفانه بر اساس سیاست‌های استکباری که در دنیا وجود دارد، تقسیم‌بندی و قطب بندی مکان‌های احداث صنایع پتروشیمی به صورتی است که منطقه خاورمیانه را فقط برای تولید مواد پایه و اولیه، مدنظر قرار داده‌اند.
کشورهایی مثل ایران، عربستان، قطر، کویت و امارات متحده عربی با توجه به اینکه از منابع نفت و گاز برخوردار هستند به صورتی برنامه‌ریزی شده است که این کشورها فقط قادر به تولید مواد پایه و اولیه بوده و فاقد زنجیره کامل ارزش افزوده باشند.
در این تقسیم‌بندی جهانی اروپا سهم بیشتری دارد و پلیمرهای مهندسی با ارزش افزوده بسیار بالا در این کشورها تولید می شوند .
چین به تنهایی یکی از مهم ترین بخش ها را به عهده دارد و آن تولید کالاهای مصرفی برای خودش و تمام دنیا است.
به این ترتیب مواد پایه و اولیه از خاورمیانه یا به اروپا می رود و تبدیل به پلیمرهای مهندسی می‌شود و یا به چین می رود و برای کالاهای مصرفی تمام دنیا مثل کیف، کفش پارچه و ... استفاده می‌شود.
در ضلع چهارم این مربع، که بیشترین سود را می‌برند کشورهای آمریکای شمالی، کانادا و برخی کشورهای اروپایی هستند. این کشورها دارای تکنولوژی بالا هستند . آنها به جای تولید مواد اولیه و پایه و یا تولید کالاهای مصرفی، تکنولوژی یا license تولید می‌کنند که بیشترین استفاده و سود را نیز نصیب خود می نمایند.
متأسفانه در این تقسیم‌بندی صنایعی که در اختیار کشورهای دارای ذخایر نفت و گاز قرار گرفته است، صنایعی است که بیشتر مواد پایه و اولیه تولید می‌کنند که این مواد مورد نیاز زنجیره ارزش افزوده کشورهای غربی و پیشرفته است.
ما هم باید کاری کنیم که به هر مقداری که می‌توانیم این حصاری را بشکنیم تا بتوانیم هم مواد پایه و اولیه، هم مواد میانی و هم محصولات نهایی یا صنایع پائین دستی که ارزش افزوده ما را زیاد می‌کند و هم به اشتغال ما کمک می‌کند را تولید کنیم.
در زنجیره محصولات پتروشیمی حلقه اول طراحی حلقه دوم تولید مواد پایه و اولیه و حلقه سوم صنایع مکمل یا صنایع پائین دست قرار دارند.
در منطقه خاورمیانه حلقه میانی که تولید مواد پایه و اولیه است انجام می‌شود ولی نه حلقه اول که تولید تکنولوژی و ایجاد طراحی‌های جدید است و نه حلقه سوم که تولید صنایع مکمل یا پائین دستی که بتواند این مواد پایه و اولیه را به محصولی با ارزش بیشتر تبدیل کند وجود دارد .
شما خیلی تأکید به توسعه صنایع میانی و پایین دست پتروشیمی در کشور دارید و همواره بر مزیتهای بیشمار توسعه صنایع میانی و پایین دستی تأکید می‌کنید. در این باره نظر جنابعالی را می‌خواهم؟
درست است ما همواره گفته‌ایم و باز هم تأکید می‌کنیم با توجه به مزیتهای فراوان توسعه صنایع میانی و پایین دست پتروشیمی که باعث اشتغالزایی، تأمین رفاه مردم ،افزایش ارزش افزوده ، تنوع محصولات و. . . می‌گردد می‌بایست به توسعه این بخش‌ها اهتمام بیشتری گردد. به طور نمونه از نظر اشتغالزایی برای تولید یک میلیون تن مواد پایه و اولیه پتروشیمی، 500 فرصت شغلی ایجاد می‌شود، برای تولید همین یک میلیون تن محصول میانی، 2 هزار و 200 فرصت شغلی و برای تولید محصول نهایی یا صنایع پائین دست، 200 هزار فرصت شغلی ایجاد می‌شود.
مضافاً بر اینکه صنایع بالا دستی پتروشیمی، سرمایه‌بر بوده و با وجود صرف پول بیشتر شغل مستقیم کمتری ایجاد می‌گردد.
آمارها می‌گوید حدود 11 تا 12 درصد قطعات به کار رفته خودروها، 10 درصد قطعات یک ساختمان، 10 تا 12 درصد سبد خرید روزانه یک خانوار شامل محصولات پائین‌دست پتروشیمی است که نشان می دهد ما باید به این بخش توجه کنیم.
در صنایع بالادست 15_10 نوع محصول، در صنایع میانی تقریباً 300 محصول و در صنایع نهایی یا صنایع پائین‌دست 30 هزار نوع محصول تولید می‌شوند که تنوع ، کاربرد و ارزش افزوده بسیار بالایی خواهد داشت. بر همین اساس با تأکید وزیر نفت و حمایت و پشتیبانی معاون ایشان در امور پتروشیمی، تقریباً همه مجتمع‌های پتروشیمی موظف شده اند که به سمت و سوی صنایع میانی و پائین‌دست حرکت کنند .
از این رو برای نخستین بار همایش بین‌المللی سرمایه‌گذاری در صنایع میانی و پائین دست پتروشیمی را در 14 اسفند ماه سال‌جاری در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی با محوریت استان خوزستان برگزار می شود.
هدف از برگزاری این همایش سوق دادن سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی به سمت و سوی توسعه و تولید صنایع پائین دستی است.
من فکر می‌کنم این همایش فتح‌البابی برای حرکت تمام کشور به ویژه استانداران و وزارت صنایع،شرکت ملی صنایع پتروشیمی به سمت اینکه صنایع پائین دست را در کشور توسعه بدهند خواهد بود.
برای سرمایه‌گذاران چه مشوق‌هایی در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی اعطاء می‌شود؟
بهترین مشوق خود صنعت پتروشیمی است یعنی منابع نفت، گاز، هیدروکربن که تمام دنیا نیازمند آن هستند . براساس آمار جهانی تقریباً رشد مصرف نفت سالانه بین 3/1 تا 4/1 درصد اما رشد محصولات پتروشیمی حداقل 5 درصد است.
این رشد بزرگترین مشوق برای سرمایه‌گذاران خارجی است چون با مجموعه ای کار می‌کنند که این محصول قابلیت ارائه در اقصی نقاط دنیا را دارد. مضافاً بر اینکه وقتی وارد مناطق ویژه اقتصادی یا آزاد می‌شوند از تسهیلات قانونی این مناطق نیز استفاده می‌کنند و می‌توانند با فراغ بال فعالیت نموده و سود ببرند.
در خاتمه مطلب دیگری اگر باقی مانده بفرمائید؟
ما در صنعت پتروشیمی بسیار موفق عمل کرده‌ایم. آمارها نشان می‌دهند که قبل از انقلاب، ظرفیت تولید پتروشیمی 3 میلیون تن بود حال آنکه تا پایان سال 88 این رقم به 46 میلیون تن افزایش یافته است و تا چشم‌انداز سال 1394 به 100 میلیون تن افزایش پیدا می‌کند.
روند شتابان تولید محصولات پتروشیمی در کشور همچنان ادامه دارد و ما امیدواریم با برنامه پنجم توسعه، اگر راهکارهای اجرایی آن هم مهیا باشد ( که در دست تهیه نیز هست ) پتروشیمی بتواند به افق چشم انداز خودش یعنی افق 1404 که تبدیل شدن کشور به کشور اول منطقه آسیای جنوب غربی، قفقاز و خاورمیانه در ابعاد علمی، اقتصادی، فنی است تبدیل شود. سهم پتروشیمی ما در افق چشم‌انداز 20 ساله، باید به 24 درصد برسد که مقام اول منطقه را به دست آورد و سهم ما در بازار جهانی به 1/6 درصد برسد که امیدوار هستیم که در برنامه توسعه بعدی دولت و مجلس به صنایع پتروشیمی کمک کنند تا بتواند ظرفیت‌های جدیدی را ایجاد کند. کمک کنیم تا شرکت ملی صنایع پتروشیمی بتواند چابهار را به عنوان قطب سوم خودش راه اندازی کند .البته قطب های 4 و 5 پتروشیمی هم در دست مطالعه است که وقتی نهایی شد اعلام می‌شود.
توقع ما از دولت و مجلس این است که پتروشیمی را به عنوان یک صنعتی که باعث توسعه صنعتی کشور می‌شود باعث اشتغال بیشتر کشور می‌شود یاری کنند تا بتوانند با اجرای طرح‌هایش به ویژه در صنایع میانی و پائین‌دست موفق شوند تا صنایع پائین دست را در تمام کشور توسعه شوند. اگر ما صنایع پائین‌دستی را در کشور توسعه ندهیم بدانیم که نمی‌توانیم با بحث اشتغال مبارزه جدی کنیم و یا زنجیر ارزش افزوده محصولات پتروشیمی را کامل کنیم. امیدوار هستیم که همان طور که امسال را با توسعه صنایع پائین‌دستی در منطقه ویژه آغاز کردیم توسعه احداث واحدهای صنایع پائین‌دستی در کشور در برنامه 6 توسعه حتماً توجه ویژه شود چرا که توسعه این صنعت خیلی از معضلات کشور را می‌تواند حل کند.